De integere zorgbestuurder?

WNT bevat regels over salaris

De ‘Wet Normering bezoldiging Topfunctionarissen in de publieke en semipublieke sector’ (de WNT) stelt beperkingen aan de salarissen van topfunctionarissen in de (semi)publieke sector. Voor de zorgsector geldt bovendien een bijzondere (uitvoerings)regeling, namelijk de ‘Regeling bezoldigingsmaxima topfunctionarissen zorg en jeugdhulp’. Deze bevat een staffel voor de bezoldiging, waarbij de bezoldiging afhankelijk is van onder meer de omzet en de complexiteit van de instelling. Het algemene wettelijk bezoldigingsmaximum voor 2017 is vastgesteld op € 181.000,-.

De WNT bevat ook regels over ontslagvergoedingen

De WNT bevat niet alleen regels over salarissen (en openbaarmaking daarvan), maar ook over ontslagvergoedingen. De tussen instellingen en topfunctionarissen overeengekomen ontslagvergoeding mag – in 2017 – maximaal € 75.000,– bedragen. Voorzieningen in verband met ontslag die rechtstreeks, dwingend en eenduidig voortvloeien uit wet of algemeen verbindend verklaarde CAO zijn daarvan uitgezonderd. Een vergoeding kan ook door de rechter worden bepaald. De rechter is in ontslagprocedures niet aan het WNT-maximum gebonden. Er zijn overigens wel rechters die aan de WNT een zogenaamde reflexwerking toekennen en de vergoeding daarom matigen.

Overgangstermijn voor ontslagvergoedingen

Ook is er sprake van overgangsrecht. Dit houdt in dat indien de topfunctionaris op basis van oude afspraken recht heeft op een hogere beëindigingsvergoeding (in beginsel daterend van vóór 1 januari 2013), deze hogere beëindigingsvergoeding gedurende vier jaar wordt gerespecteerd, dus uiterlijk tot en met eind 2016. Hetzelfde geldt voor bestaande bezoldigingsafspraken boven het bij wet vastgestelde bezoldigingsmaximum. Ook deze worden gedurende een termijn van vier jaar gerespecteerd. Daarna moet de bezoldiging in drie jaar worden teruggebracht tot het voor de topfunctionaris geldende bezoldigingsmaximum.

Rapport van Centrum voor Ethiek en Gezondheid over integriteit in zorgorganisaties

Het Centrum voor Ethiek en Gezondheid bracht op 21 januari 2016 het rapport Integriteit in zorgorganisaties: perspectieven van bestuurders uit. Het rapport is gebaseerd op interviews. In deze interviews wordt gezegd dat als een bestuurder geen gehoor geeft aan het morele appél om salaris dat boven de WNT-norm ligt in te leveren, hoewel hij op grond van het overgangsrecht aanspraak maakt op het hogere salaris, deze bestuurder een gebrek aan integriteit verweten kan worden.

Tegen deze achtergrond zal ik hierna twee uitspraken van het Scheidsgerecht Gezondheidszorg bespreken. In beide uitspraken dringt zich de vraag op of de zorgbestuurder in kwestie integer handelt.

Scheidsgerecht Gezondheidszorg 2 februari 2015

In deze zaak werd het Scheidsgerecht verzocht om het dienstverband met de voorzitter van een Raad van Bestuur,  topfunctionaris in de zin van de WNT, te ontbinden. Volgens de Raad van Toezicht van de stichting was deze bestuurder onvoldoende in staat om
de financiële crisis waarin
 de instelling terecht was gekomen te bezweren. De Raad van Toezicht vond het redelijk om aan de zorgbestuurder een vergoeding van € 75.000,– bruto toe te kennen; de maximale vergoeding op grond van de WNT. De zorgbestuurder deed echter een beroep op de regeling die hij ooit met de Raad van Toe¬zicht was overeengekomen. Deze regeling hield in dat hij bij beëindiging van het dienstverband een jaarsalaris zou krijgen, te vermeerderen met wachtgeld over een periode van 51 maanden (in totaal een bedrag van ongeveer 1 miljoen euro).

Het Scheidsgerecht overweegt dat de tussen de partijen gemaakte afspraken over een beëindigingsvergoeding – ook al zijn deze meer dan de WNT¬-norm – rechtsgeldig zijn. Deze vallen namelijk onder het overgangsrecht van de WNT. Het Scheidsgerecht kent vervolgens een hogere vergoeding toe dan door de stichting werd aangeboden. Maar de vergoeding is aanzienlijk lager dan de regeling die ooit tussen partijen was overeengekomen. Daarbij verwijst het Scheidsgerecht naar de redelijkheid en billijkheid. Volgens het Scheidsgerecht staat de met de bestuurder overeengekomen wachtgeldregeling in wanverhouding tot de (financiële) situatie waarin de zorgbestuurder de stichting heeft achtergelaten. Het is niet aanvaardbaar dat de zorgbestuurder van een mede door zijn toedoen vrijwel failliete stichting uitbetaling van een torenhoge wachtgeldaanspraak verlangt. Het Scheidsgerecht vervolgt dat de wachtgeldregeling in schril contrast staat met de vele gedwongen ontslagen onder het personeel, die mede door zijn toedoen nodig waren. Verder druist het volgens het Scheidsgerecht in tegen de in het rechtsbewustzijn levende overtuiging dat bestuurders in de (semi-)publieke sector bij het beëindigen van hun dienstverband een zeer hoge vergoeding uitbetaald krijgen, terwijl de organisatie die is bestuurd in een deplorabele financiële situatie achterblijft. De vergoeding wordt vervolgens beperkt tot een jaarsalaris, zijnde een kwart van het wachtgeld.

Kortom, ondanks de met de zorgbestuurder eerder gemaakte afspraken, worden deze door het Scheidsgerecht niet gevolgd.

Scheidsgerecht Gezondheidszorg 28 juli 2016

Ook in deze uitspraak heeft het Scheidsgerecht de arbeidsovereenkomst met een zorgbestuurder ontbonden. De reden hiervoor was dat tussen de directieraad en de Raad van Toezicht enerzijds en de zorgbestuurder anderzijds, een ernstig verschil van inzicht was ontstaan over het functioneren van de zorgbestuurder. Een ingestelde Commissie van Advies en Bemiddeling was na onderzoek ook al tot de conclusie gekomen dat er in de toekomst geen sprake meer kon zijn van een werkbare situatie tussen de zorginstelling en de zorgbestuurder.

Bij het begin van de arbeidsovereenkomst in 1999 waren reeds afspraken vastgelegd over een eventuele beëindiging van de arbeidsovereenkomst. Hiervoor was in de arbeidsovereenkomst een wachtgeldregeling opgenomen die de zorgbestuurder bij ontslag recht gaf op minimaal een bedrag gelijk aan eenmaal het laatst geldende jaarsalaris vermeerderd met de vakantiebijslag. Dit betekende een betaling van één jaarsalaris ter hoogte van circa € 156.000,– bruto en een aanvulling op een eventuele WW-uitkering. Het bedrag kan daardoor uitkomen op een begroot maximum bedrag van circa € 263.000,– bruto.

Het Scheidsgerecht stelde vast dat het overeengekomen wachtgeld het maximale bedrag van € 75.000 oversteeg dat volgens de WNT was toegestaan. De Raad van Toezicht wilde zich houden aan de bepalingen uit de WNT. Het Scheidsgerecht was echter van oordeel dat de oude afspraken uit de arbeidsovereenkomst moesten worden gerespecteerd. Slechts onder zeer bijzondere omstandigheden kan een dergelijke oude contractuele aanspraak volgens het Scheidsgerecht worden beperkt door de eisen van redelijkheid en billijkheid. Deze zeer bijzondere omstandigheden deden zich in deze uitspraak niet voor. De zorgbestuurder heeft daarmee volgens het Scheidsgerecht recht op de in zijn arbeidsovereenkomst genoemde wachtgeldregeling.

Het Scheidsgerecht heeft derhalve het wachtgeld toegekend, ook al komt dit bedrag (ver) boven de WNT-norm uit. Het overgangsrecht bij de WNT bepaalt namelijk dat gemaakte afspraken blijven gelden. De zorgbestuurder kon overigens wel enig verwijt worden gemaakt dat hij zich onvoldoende beseft heeft dat een koersverandering van de zorginstelling nodig was. Maar voor het Scheidsgerecht is dit geen reden hem het wachtgeld te onthouden. Het Scheidsgerecht sluit niet uit dat als de feiten anders waren geweest, het wachtgeld wel onthouden zou zijn.

Integer handelen?

In beide uitspraken maakte de zorgbestuurder, met een beroep op eerder gemaakte afspraken, aanspraak op wachtgeld dat de maximale WNT-norm van € 75.000,–. Daar waar in de eerste uitspraak deze afspraken door het Scheidsgerecht niet worden gevolgd vanwege de redelijkheid en billijkheid, worden deze afspraken in de tweede uitspraak wel gevolgd onder verwijzing naar het overgangsrecht bij de WNT. Dat de bestuurder de organisatie in een deplorabele financiële situatie achterliet, speelde daarbij een rol. Dit neemt echter niet weg dat uiteindelijk beide (gewezen) zorgbestuurders een bedrag aan wachtgeld toegekend kregen dat (ver) boven de WNT-norm van € 75.000,– uitkomt.

Beide zorgbestuurders zagen blijkbaar geen reden om hun aanspraak op wachtgeld te matigen tot de maximale WNT-norm van € 75.000,–. Wat doet dit met de in het rechtsbewustzijn levende overtuiging dat bestuurders in de (semi-)publieke sector bij het beëindigen van hun dienstverband een zeer hoge vergoeding uitbetaald krijgen? Betekent dit, mede in het licht van het hiervoor besproken rapport van het Centrum voor Ethiek en Gezondheid, dat hun op grond hiervan een gebrek aan integriteit verweten kan worden? Daartegenover kan gesteld worden dat het nakomen van afspraken ook de integriteit raakt. Afspraak is afspraak. Bovendien is juist voor deze ‘oude’ afspraken het overgangsrecht opgesteld. Als dit terzijde wordt geschoven, wat is dan nog de waarde van een contract? Het zou in ieder goed zijn als hierover meer duidelijkheid ontstaat. De hiervoor besproken uitspraken zijn daarvoor onvoldoende.

We gaan graag met u in gesprek op 20 maart 2017

Interessante materie waarover de medewerkers van onze Praktijkgroep Zorg graag met u in gesprek gaan. In dit kader wijs ik u op ons congres op maandagmiddag 20 maart 2017 in het Jeroen Bosch Ziekenhuis te ’s-Hertogenbosch. Onderwerp van dit congres is de Wet kwaliteit klachten en geschillen zorg (Wkkgz).