Een machtsstrijd tussen onderwijsbestuurders

‘Hij eruit of ik eruit’. Een uitlating met deze inhoud zal bij menig toezichthouder tot de nodige zorgen leiden. De escalatie in de arbeidsverhouding is immers al een feit. Zeker wanneer meerdere medewerkers het vertrouwen opzeggen is er veelal geen redden meer aan. Deze situatie deed zich voor binnen het College van Bestuur (CvB) van een stichting voor primair onderwijs. De Raad van Toezicht (RvT) verzocht de kantonrechter uiteindelijk om de arbeidsovereenkomst van één van de bestuurders te ontbinden.

Vertrouwen in collega-bestuurder werd 8 weken na indiensttreding opgezegd

Aan dit verzoek ging slechts een kort dienstverband van de betrokken bestuurder vooraf. De bestuurder was geselecteerd op basis van zijn financiële expertise en zijn bedrijfskundige achtergrond. Aan die kwaliteiten bestond binnen de stichting behoefte. Na een assessment werd betrokkene voor bepaalde tijd als bestuurder aangenomen. Hij fungeerde als lid van het college van bestuur, het andere lid was voorzitter.
Het ging al snel mis, toen na een periode van ongeveer acht (!) weken de voorzitter van het CvB bij de RvT het vertrouwen in de collega-bestuurder opzegde. Een poging om de samenwerking binnen het CvB te verbeteren mislukte; de directeuren van de scholen lieten weten last te hebben van het conflict binnen het stafbureau; de controller vertrok en ook de voorzitter van het CvB kondigde haar vertrek aan, indien de bestuurder zou blijven. Dit alles vond plaats binnen een periode van twee maanden tot vlak voor de zomerperiode. Toen meldde de bestuurder zich ziek. Na een schorsing volgde het ontslag als statutair bestuurder. Eind november 2019 verzocht de RvT om ontbinding van de arbeidsovereenkomst. Deze werd toegewezen onder toekenning van het aanzienlijke bedrag van €200.000,- aan de bestuurder (Rechtbank Midden-Nederland 14 januari 2020).

Kantonrechter noemt opstelling voorzitter ‘machtsspel’

De ontbinding werd uitgesproken op basis van de zogenaamde g-grond omdat het de kantonrechter wel duidelijk was dat verhoudingen ernstig waren verstoord. Niettemin deed de vraag zich voor wat hiervan de oorzaak was. Ik citeer: “Maar waar in dit krachtenveld nu die enorme aversie tegen [gedaagde] (= bestuurder, PB) vandaan komt, het wordt nergens echt duidelijk.” Kennelijk riep de houding van de voorzitter van het CvB de nodige vraagtekens op nu deze al na vier weken over de bestuurder klaagde en al na acht weken het vertrouwen in hem had opgezegd. De voorzitter die mogelijk, aldus de kantonrechter, spijt had van de keuze voor de bestuurder en die weigerde om zich voor de verbetering van de samenwerking in te zetten. De voorzitter die bovendien een ultimatum stelde (hij eruit of ik vertrek) en wie het gelukt was de belangrijkste spelers binnen het stafbureau achter zich te krijgen. Al met al kreeg de bewuste voorzitter van het CvB een stevige veeg uit de pan waarbij haar opstelling door de kantonrechter werd gekwalificeerd als ‘machtsspel’.

Capra kan toezichthouder ondersteunen

Dat een arbeidsrelatie op het niveau van nota bene bestuurders op zo korte termijn zo uit de hand kan lopen, nadat, naar mag worden aangenomen, een zorgvuldige selectieprocedure heeft plaatsgevonden, geeft te denken. De uitspraak maakt daarnaast duidelijk dat de toezichthouder bij een dergelijke situatie als werkgever nadrukkelijk op de voorgrond moet treden. Dit vergt een heel andere rol waar toezichthouders, zo blijkt ons uit de praktijk, zich vaak onvoldoende voor toegerust vinden. Juist het werkgeverschap betreft niet de rol waarom een toezichthouder, die functie gaat bekleden. Dit geldt voor alle sectoren van het onderwijs. Juridisch advies door Capra ondersteunt de toezichthouder, óók in zijn rol van werkgever.

De hiervoor besproken casus geeft in dit verband ruimschoots aanknopingspunten om de opstelling van de voorzitter van het CvB kritisch te evalueren. Dit is bij uitstek een werkgeverstaak die aan de Raad van Toezicht toebehoort.