Onderwijsinstellingen besteden weinig aandacht aan integer gedrag

Op verzoek van Capra Advocaten heeft Dannika Pietjou in haar afstudeeropdracht onderzoek gedaan naar integriteitsschendingen binnen het onderwijs. Het onderzoek en de aanbevelingen delen wij graag met u.

De achtergrond van het onderzoek

Het onderzoek is uitgevoerd in het kader van de afronding van de opleiding HBO-rechten van de Hogeschool Stenden (Leeuwarden). De probleemstelling die in het onderzoek centraal stond was de vraag hoe een instellingsbestuur schendingen van de integriteit kan voorkomen. De aandacht richtte zich daarbij op ongewenst gedrag van leraren/docenten jegens leerlingen/studenten. In de periode dat Dannika met dit onderwerp bezig was publiceerde de onderwijsinspectie de jaarlijkse factsheet over meldingen die bij de vertrouwensinspecteurs worden gedaan. Uit deze gegevens kwam naar voren dat binnen alle onderwijssectoren de betrokkenheid van personeel bij ongewenst gedrag (seksuele intimidatie) toeneemt. Deze gegevens ondersteunden het nut van het onderzoek.

In theorie

Bij veruit de meeste onderwijsinstellingen zijn de zaken in theorie op orde. Enerzijds gaat het om het realiseren van een veilige leer- en werkomgeving en anderzijds om eisen van goed werkgeverschap. Een klachtenreglement, een gedragscode, de vereiste verklaring omtrent het gedrag (VOG), een (anti-)pestprotocol, een vertrouwenspersoon die bij klachten de eerste opvang verzorgt, de verplichte RI&E, zijn allemaal zaken die daaraan bijdragen.

In de praktijk

Dat ongewenst gedrag in de verhouding tussen leraar/docent en leerling/student in de praktijk toch met regelmaat voorkomt, is volgens Dannika te wijten aan onvoldoende kennis op de werkvloer van de binnen de instelling bestaande regels en beleid. Verder ontbreekt het aan bewustzijn op de werkvloer van wat nu precies bedoeld wordt met integer (gewenst) gedrag. Het onderwerp wordt niet besproken binnen teams of in functioneringsgesprekken. Lastig is dat integriteit zelf geen vastomlijnd begrip is, maar mede wordt ingekleurd door de context. Daarbij komt dat over de uitersten van het gedrag, waarvan bij ieder wel duidelijk is of het ‘goed’ dan wel ‘fout’ is, geen onduidelijkheid bestaat, maar wel over het ‘grijze’ gebied tussen die uitersten. Dat gebied is juist erg omvangrijk en niet altijd eenduidig.

Aanbevelingen

Naar aanleiding van het onderzoek heeft Dannika enkele aanbevelingen gedaan. Ze adviseert meer focus bij besturen op de bewustwording van wat integer (gewenst) gedrag is door middel van gesprekken, trainingen en workshops op de werkvloer. Verder acht ze het van belang dat in openheid een horizontale dialoog, het gesprek tussen de onderwijsinstelling en haar belanghebbenden, wordt gevoerd. Een van de andere aanbevelingen is het instellen van een vertrouwenspersoon en een meldpunt waar ongewenst gedrag in vertrouwen kan worden aangekaart en opgevolgd. De herkenbaarheid van dat meldpunt, respectievelijk die vertrouwenspersoon, vereist daarbij de nodige aandacht. Aan de preventieve kant benoemt Dannika het nauwgezet uitvoeren van RI&E’s waarin expliciet aandacht wordt besteed aan mogelijke integriteitsrisico’s, waaronder ongewenst gedrag.

Pleidooi voor meer bewustwording

Capra Advocaten ondersteunt de aanbeveling van Dannika Pietjou voor meer bewustwording van harte. Ongewenst, grensoverschrijdend, en/of (seksueel) intimiderend gedrag hoort nergens thuis en al helemaal niet in een onderwijssetting. Daarbij komt dat voorkomen beter is dan genezen. Capra adviseert onder andere over integriteitsbeleid en de implementatie daarvan. Integriteit.nl ondersteunt schoolbesturen met bewustwording en training door middel van dilemma’s en een integriteitsmodule ten behoeve van leidinggevenden en medewerkers.

Meer weten? Neem contact op met uw Capra Advocaat en/of met Integriteit.nl.