Passend onderwijs: leuker kunnen we het niet maken …

De slogan van de belastingdienst is al vaak gekopieerd. Zelden echter gevolgd door het tweede deel “wel makkelijker”. En vaak wordt juist helemaal niet bedoeld om te zeggen dat iets leuker is geworden, of gemakkelijker. Sinds 1 augustus jl. geldt de Wet passend onderwijs. Het zou te optimistisch zijn om te zeggen dat het er met de nieuwe wet voor de school en de ouders gemakkelijker op is geworden. En dit al helemaal niet als school en ouders het niet met elkaar eens zijn over de toelating of over de noodzakelijke begeleiding van hun kind.

Toelatings- en verwijderingsprocedure

Elke school kent een toelatingsprocedure. De ouders melden hun kind aan, verstrekken de school de noodzakelijke informatie en in de meeste gevallen wordt het kind daarna als leerling ingeschreven. Het gaat hier om de beslissing van het bevoegd gezag, het schoolbestuur, om het kind toe te laten. Moeilijkheden die zich voor kunnen doen omdat de school geen plaats heeft of ouders de grondslag van een bijzondere school niet onderschrijven, laat ik hier buiten beschouwing. Aan de beslissing zijn termijnen gebonden. Elke school kent eveneens een verwijderingsprocedure. Ook de beslissing om een leerling van een school te verwijderen betreft een beslissing van het schoolbestuur.

Commissie passend onderwijs

Geschillen tussen de school en de ouders over toelating en verwijdering kunnen sinds 1 augustus jl. aan een speciale geschillencommissie worden voorgelegd, namelijk aan de Tijdelijke geschillencommissie toelating en verwijdering (zie artikel 43 WPO, artikel 27c WVO en artikel 44 WEC). De commissie wordt ‘Commissie passend onderwijs’ genoemd. De leden van de commissie zijn benoemd bij Besluit van 19 juni 2014 (Stcrt 2014/17818) voor de duur van vier jaar. In de commissie is de expertise gewaarborgd op het vlak van orthopedagogiek, psychologie en onderwijskunde. Daarnaast is ook maatschappelijke, juridische en medische deskundigheid beschikbaar. Voorafgaand aan 1 augustus kon de commissie al worden ingeschakeld bij geschillen over toelating van leerlingen met een extra ondersteuningsbehoefte. Naast geschillen over toelating en verwijdering kan de commissie worden ingeschakeld indien onenigheid tussen de ouders en de school bestaat over het vaststellen en het bijstellen van het zogenaamde ontwikkelingsperspectief. Het ontwikkelingsperspectief is, vrij vertaald, de prognose van het resultaat wat het kind na afloop van de schoolloopbaan kan bereiken en de onderbouwing daarvan.

Een speciale commissie dus die op verzoek van de ouders advies geeft over een geschil met de school. Dit is echter niet de enige commissie. Wel een commissie die speciaal in het leven is geroepen met de komst van de Wet passend onderwijs. De gedachte bij deze commissie was namelijk dat er met name in de beginperiode van passend onderwijs behoefte zou bestaan aan een aanvullende voorziening met specifieke expertise ten aanzien van leerlingen die extra ondersteuning behoeven.

Ouders en school moeten er wel op bedacht zijn dat alleen het volgen van de procedure bij de Commissie passend onderwijs niet voldoende is om tegen het besluit van het schoolbestuur op te komen. Sterker nog, de ‘gewone’ bezwaarprocedure móet worden gevolgd indien de ouders het niet eens zijn met de beslissing van het schoolbestuur; de procedure bij de Commissie passend onderwijs is facultatief en het advies van de commissie is niet bindend. Het schoolbestuur zal in de bezwaarprocedure rekening moeten houden met het advies van de Commissie. Afwijking van het advies is mogelijk maar moet gemotiveerd worden (zie bijvoorbeeld artikel 34.9 Bekostigingsbesluit WPO). Als het schoolbestuur een beslissing op bezwaar heeft genomen, staat de gang naar de rechter nog open indien de ouders het met die beslissing niet eens zijn.

Ouders niet eens met ontwikkelingsperspectief; de rechtsgangen

Voor leerlingen met een extra ondersteuningsbehoefte stelt het schoolbestuur een ontwikkelingsperspectief vast nadat hierover met de ouders op overeenstemming gericht overleg is gevoerd. Het perspectief kan na evaluatie worden bijgesteld. Ook aan deze beslissingen zijn wettelijke termijnen verbonden (zie artikel 40a WPO, 41a WEC en artikel 26 WVO). Als ouders het niet eens zijn met het vaststellen of bijstellen van het perspectief kunnen zij dit geschil voorleggen aan de Commissie passend onderwijs. Uiteraard kunnen ouders ook de rechter inschakelen. Andere mogelijkheden voor ouders betreffen het inschakelen van de Commissie gelijke behandeling en, afhankelijk van het onderwerp, de klachtencommissie waar de school bij aangesloten is.

Een laatste commissie die ik hier noem is de (Landelijke) Bezwaaradviescommissie toelaatbaarheidsverklaring sbo/(v)so. Deze commissie behandelt bezwaren van ouders die het niet eens zijn met de beslissing van het samenwerkingsverband om hun kind al dan niet toelaatbaar te verklaren tot een sbo/(v)so school. Ook hier gaat het om kinderen met een extra ondersteuningsbehoefte. Bij dit bezwaar kan er samenhang bestaan met de toelatingsprocedure bij een school, maar ook met de bijstelling van het ontwikkelingsperspectief.

Verstrikt raken in de rechtsgangen

Al met al kunnen ouders maar ook scholen bij de toelating van kinderen met een extra ondersteuningsbehoefte, dan wel het vaststellen en/of bijstellen van het ontwikkelingsperspectief verstrikt raken in diverse ‘rechtsgangen’. Daar is uiteraard niemand bij gebaat. Het onderscheiden van de verschillende stappen in het proces van toelating en het duidelijk maken daarvan aan de ouders kan helpen om een dergelijke situatie te voorkomen. Evenzo geldt dit voor het vaststellen en/of bijstellen van het ontwikkelingsperspectief en voor de situatie waarin het nodig is een leerling te verwijderen. Voor een advies over de mogelijke rechtsgangen en de inhoudelijke begeleiding daarvan, kunt u natuurlijk bij Capra terecht, maar ook voor ondersteuning bij het opstellen van een informatiefolder. Met goede informatievoorziening vooraf wordt passend onderwijs behalve leuker, misschien ook makkelijker.

Paula Berends