Samenloop verlof en zwangerschap in het voortgezet onderwijs: hoe zit dat nu echt?

Uitgangspunt is dat een medewerker die zwangerschaps- en bevallingsverlof geniet aanspraak behoudt op vastgestelde vakantiedagen die in dat verlof vielen. Dat recht blijft bestaan want verval daarvan zou een vorm van discriminatie inhouden. Voor het onderwijs is die regel temeer van belang, nu de vakantieperiodes daar vastliggen en een medewerker haar verlof daar dus niet omheen kan plannen. De uitwerking van deze regel kan in de verschillende cao’s worden teruggevonden.

Hoofdregel

Deze regel is afgeleid uit een uitspraak van de Hoge Raad waarin is vastgesteld dat de bepaling dat vakantieverlof buiten de zomervakantie niet wordt gecompenseerd in geval van samenloop met het zwangerschaps- en bevallingsverlof, een direct onderscheid maakt tussen mannelijke en vrouwelijke werknemers. Dat levert een onterecht verschil op en is om die reden niet toegestaan.

Zoals vaak is de uitvoering van een dergelijke regel weerbarstiger. Dat komt hier ook omdat de vakorganisaties en de werkgeversorganisaties daaraan een andere uitleg geven. Zo meent de VBS dat deze regel enkel ziet op de wettelijke verlofdagen en niet op de bovenwettelijke. De vakorganisaties en bijvoorbeeld ook de VO-raad menen dat de regel ook op het bovenwettelijk verlof ziet.

De meningen lopen ook uiteen over samenloop van feestdagen en zwangerschaps- en bevallingsverlof. Ook hier wordt door vakorganisaties anders geoordeeld dan door de werkgeversvertegenwoordiging. Dat is natuurlijk lastig, nu de basis voor beantwoording van deze vraag is gelegen in de cao en de tekst daarvan tussen werkgevers en werknemersorganisaties is afgesproken. Ik geef een voorbeeld waar de meningen van partijen over uiteen lopen:

Wat is er in de cao geregeld?

Uitgangspunt is als gezegd dat een medewerker die zwangerschaps- en bevallingsverlof geniet aanspraak behoudt op vastgestelde vakantiedagen die in dat verlof vielen. De vraag is of dat ook geldt voor nationale feestdagen. Dergelijke dagen kennen geen wettelijk verlofrecht. Medewerkers hebben daarmee enkel recht op een vrije dag als dat uit de cao volgt.

In de cao VO zijn de volgende artikelen over verlof opgenomen:

Voor leerkrachten en directie: artikel 14.1 lid 1:
De werknemer die behoort tot de functiecategorie directie, dan wel tot de functiecategorie leraar, geniet:
a. gedurende de schoolvakanties en vijf extra, door de werkgever in overleg met de (G)MR vastgestelde, dagen vakantieverlof met behoud van bezoldiging;
b. buiten de in lid a. genoemde periodes geen vakantieverlof.

Voor ondersteunend personeel: artikel 14.2, lid 2:
2. Het vakantieverlof zoals bedoeld in lid 1, is inclusief de algemeen erkende feestdagen zoals genoemd in bijlage 4 van deze cao.

Conclusie

Kort en goed volgt daaruit dat de feestdagen wel gecompenseerd moeten worden voor ondersteuners, omdat de dagen volgens de cao behoren tot het verlof. Ze gelden daarom als vakantiedagen. Voor directie en leraren geldt dat dan formeel niet. Die feestdagen gelden in artikel 14.1 immers niet als verlof.

Eerder genoemde uitspraak van de Hoge Raad heeft geleid tot aanpassing van — onder meer – de
cao VO en wel met name van artikel 14.1, lid 7. Daarin is nu bepaald dat de vrouwelijke werknemer aanspraak behoudt op het vakantieverlof dat samenvalt met het zwangerschaps- en bevallingsverlof. Dit vakantieverlof wordt aansluitend op het zwangerschaps- en bevallingsverlof genoten tenzij werkgever en werknemer anders overeenkomen. Dit artikel legt een duidelijke koppeling met het begrip vakantieverlof en dat is ook in lijn met de uitspraak van de Hoge Raad.
Als gezegd, bij directie en leerkrachten ontbreekt een bepaling die maakt dat de feestdagen tot dat vakantieverlof worden gerekend.

De vertaling van de uitspraak van de Hoge Raad leidt daarmee tot een aanspraak die voor een ondersteuner anders uitpakt dan voor een onderwijzer. De vraag is of dat de bedoeling kan zijn. Je zou bijna zeggen dat je daarmee de ene discriminatie hebt vervangen door een andere …

Bart Jeroen Boiten