Stand van zaken jurisprudentie loonsanctie

De laatste tijd komt een stroom van uitspraken op gang over opgelegde loonsancties. Onderwerp van geschil zijn de verrichte re-integratie inspanningen en de rol van de ARBO-dienst daarbij. De jurisprudentie is nog steeds niet eenduidig. Uit de uitspraken blijkt dat de beoordeling van de verrichte re-integratie inspanningen een feitelijke is. De werkgever doet er goed aan om te overleggen met de werknemer en alle betrokken deskundigen, en een consistente lijn uit te zetten ten aanzien van de re-integratie. Met de onvoorspelbaarheid die inherent is aan ziekte en het verloop daarvan is dit niet makkelijk.

Op 29 december 2005 is de WIA in werking getreden. Met deze wet wilde de wetgever een einde maken aan het hardnekkige probleem van hoge aantallen arbeidsongeschikten met een WAO-uitkering. In de WIA staat het begrip geschiktheid om te werken centraal – anders dan eerder in de WAO deongeschiktheid tot werken. Onder het nieuwe regime wordt van zowel de werkgever als de werknemer verwacht dat zij zich inspannen om de arbeidsongeschikte werknemer snel het werk te laten hervatten, al dan niet in de eigen functie.

In het kader van de Poortwachtertoets beoordeelt het UWV aan het einde van de wachttijd de re-integratie inspanningen van de werkgever. Indien het UWV van mening is dat de werkgever tekort is geschoten in zijn re-integratie inspanningen, verlengt het de periode waarin een loondoorbetalingsverplichting geldt. Het besluit daartoe wordt ook wel als loonsanctie aangeduid. De rol van de werkgever – als eindverantwoordelijke voor de re-integratie – is een lastige, want bij de re-integratie van de zieke werknemer zijn meer partijen betrokken, elk vanuit hun eigen deskundigheid. Nog moeilijker wordt het als de werknemer een eigen visie heeft over zijn werkhervatting. De WIA veronderstelt dat de betrokken partijen in gezamenlijkheid optrekken ten aanzien van de re-integratie. De praktijk is echter weerbarstig. Lees meer.

De rechtbank Assen heeft in een kwestie – waarin de ARBO-dienst gebrekkig had geadviseerd – geoordeeld dat een werkgever in beginsel mag vertrouwen op het oordeel van de ARBO-dienst, tenzij er voor de werkgever omstandigheden zijn om te twijfelen aan dit advies (2 januari 2008 / LJN BC1755). Ook de rechtbank Leeuwarden oordeelde zo en nam, anders dan het UWV had gesteld, voor de werkgever geen volledige risico aansprakelijkheid aan voor falen van de ARBO-dienst (13 oktober 2008 / LJN BF8134). De opgelegde loonsancties hielden geen stand.

De rechtbank ’s-Hertogenbosch heeft zich kortgeleden aangesloten bij deze lijn van redeneren. Het UWV had in deze zaak onder andere naar voren gebracht dat de ARBO-dienst ten onrechte de STECR-richtlijnen niet had nageleefd. De rechtbank ’s-Hertogenbosch kon niet inzien welk concreet verwijt daarvan aan de werkgever te maken viel. De rechtbank overwoog dat de medische beoordeling tot het domein van de bedrijfsarts behoort en wees op het gegeven dat de bedrijfsarts – vanwege de te beschermen privacy – slechts conclusies over de beperkingen en mogelijkheden van de werknemer mag delen met de werkgever, maar niet de achterliggende medische gegevens (7 mei 2009, LJN BI5327). De loonsanctie kon volgens deze rechtbank geen stand houden.

De rechtbank Almelo daarentegen was – onder verwijzing naar de beleidsregels van het UWV – de mening toegedaan dat de werkgever ook in medisch opzicht eindverantwoordelijk is terzake van de re-integratie van zieke werknemers. Dit volgde volgens deze rechtbank uit de tekst van de beleidsregels van het UWV (16 oktober 2008 / LJN BF9982).

Recentelijk heeft ook de rechtbank Arnhem een strikte toepassing gegeven aan de beleidsregels. Volgens de rechtbank volgt uit het beleid van het UWV dat de werkgever in moet zetten op tweede spoor re-integratie zodra er geen concreet perspectief op hervatting binnen de eigen organisatie meer is. Het inzetten van een tweede spoor is in ieder geval aan de orde wanneer de werknemer in dat geval één jaar ziek is geweest, aldus de rechtbank. In deze kwestie had de werkgever geen deugdelijke grond gehad voor het achterwege laten van het tweede spoor. Verder overwoog de rechtbank dat de werkgever een deskundigenoordeel had kunnen aanvragen bij het UWV of zij met de re-integratie van de zieke werknemer nog wel op het goede spoor zat. Door dit na te laten had de werkgever niet alle geboden mogelijkheden benut, aldus de rechtbank. Volgens de rechtbank waren de beleidsregels dus niet goed toegepast, zodat het UWV terecht besloten had tot oplegging van een loonsanctie (17 april 2009, LJN BI4327).

Uit de uitspraken blijkt dat de beoordeling van de verrichte re-integratie inspanningen een feitelijke is. De werkgever doet er goed aan om te overleggen met de werknemer en alle betrokken deskundigen, en een consistente lijn uit te zetten ten aanzien van de re-integratie. Met alle onzekerheid die inherent is aan ziekte en het verloop daarvan is dit niet makkelijk.

Wanneer het UWV een loonsanctie oplegt, is het raadzaam dat de werkgever daartegen bezwaar maakt. Niet alleen omdat de jurisprudentie nog niet is uitgekristalliseerd, maar ook omdat het kan lonen. Als de bestuursrechter het UWV-besluit namelijk als onrechtmatig beoordeelt, dient het UWV de schade aan de werkgever te vergoeden. De schade bestaat in ieder geval uit de loonbetalingen van de werkgever aan de werknemer gedurende de periode dat de loonsanctie gold. De Centrale Raad van Beroep bepaalde dit op 25 maart 2009 (LJN BH9466).

Niet geschoten, altijd mis dus.