Uitgesproken: Satudarah

Een ambtenaar was al sinds 2002 lid van de motorclub Satudarah. Dit schijnt een vrij onsympathieke club te zijn (geweest). Het is een zogenoemde Outlaw Motorcycle Gang, en dat zijn naar ik heb vernomen motorclubs die zich meer met criminele activiteiten dan met toertochtjes in de Dolomieten bezighouden. Satudarah is onderverdeeld in plaatselijke afdelingen, die chapters worden genoemd.

Nu werkte die ambtenaar bij het Ministerie dat eerst Justitie heette, toen Veiligheid en Justitie en nu Justitie en Veiligheid. De Minister vond het geen goed idee dat een van zijn ambtenaren lid was van Satudarah en verleende hem in 2014 ontslag wegens ernstig disfunctioneren. Dat deed hij dus twaalf jaar nadat de ambtenaar lid was geworden, maar ik neem aan dat de ambtenaar zijn lidmaatschap niet aan de grote klok had gehangen en dat het pas kort voor zijn ontslag bekend was geworden.

De Centrale Raad van Beroep haalde in 2016 een streep door de beslissing op het bezwaar tegen dit ontslag. Hij overwoog daartoe dat in geval van een Outlaw Motorcycle Gang (OMG) al snel geconcludeerd kon worden dat de ambtenaar zich van het lidmaatschap daarvan dient te onthouden. De Raad voegde daar echter aan toe dat OMG’s geen verboden organisaties waren, en dat niet alle OMG’s over één kam geschoren konden worden. Niet alle OMG’s, chapters en outlawbikers waren crimineel actief, aldus de Raad. De Minister moest dan ook zorgvuldig bekijken of Satudarah en meer in het bijzonder het chapter waarvan de ambtenaar lid was griezelig genoeg waren om het standpunt te wettigen dat diens lidmaatschap met geen enkele functie binnen het Ministerie te verenigen was.

De Minister liet nader onderzoek doen (door het Bureau Integriteit van de Dienst Justitiële Inrichtingen, waaruit ik opmaak dat de ambtenaar in zo een inrichting werkte) naar de leden van het chapter waartoe de ambtenaar behoorde. Hij vond het chapter crimineel genoeg, maar bood de ambtenaar nog wel de gelegenheid om zijn lidmaatschap op te zeggen. De ambtenaar weigerde dit, en daarop verklaarde de Minister het bezwaar van de ambtenaar tegen zijn ontslag opnieuw ongegrond.

Dit leidde uiteindelijk tot de hier besproken uitspraak van 5 juli 2018. Ditmaal sneuvelde niet alleen de beslissing op bezwaar, ook het primaire ontslagbesluit werd herroepen. De Minister had aangevoerd dat vijf leden van het chapter veroordeeld waren door de strafrechter (één wegens mishandeling met zwaar lichamelijk letsel tot gevolg, één wegens openlijke geweldpleging, één wegens meermalen handelen in strijd met de Wet wapens en munitie, één voor bedreiging en ten slotte één voor overtreding van de Opiumwet en ook nog eens voor diefstal en verduistering). Ter zitting had de Minister er nog op gewezen dat in 2017 een inval in het clubhuis van het chapter had plaatsgevonden, waarbij wapens, munitie en drugs werden aangetroffen, en ook verwezen naar de door het Openbaar Ministerie aangespannen civiele procedure bij de civiele rechter om Satudarah te laten verbieden.

Maar ja, zei de Raad, de kwestie diende te worden beoordeeld naar de situatie van 2014, en bijna al die veroordelingen, en ook die inval, dateerden van na die tijd. De veroordeling wegens bedreiging, die wegens openlijke geweldpleging en die wegens overtreding van de Opiumwet dateerden van voor die tijd, maar van de openlijke geweldpleger was niet komen vast te staan dat hij in 2014 al lid van het betreffende chapter was. Er resteerden dus twee leden van het chapter die in 2014 lid waren en toen al veroordelingen aan de broek hadden, en dat was volgens de Raad onvoldoende om van een “criminogene omgeving” te spreken. Daarmee was de door de Minister vergaarde informatie ontoereikend om te oordelen dat het lidmaatschap van het chapter de ambtenaar al in 2014 ongeschikt maakte voor zijn functie.

De Raad voegde daaraan toe – wellicht in een poging hulpvaardig te zijn – dat hij het in principe goed zou hebben gevonden dat de ambtenaar op een later tijdstip zou zijn gevraagd om zijn lidmaatschap op te geven en zou zijn ontslagen als de ambtenaar dat zou hebben geweigerd. Maar ja, zei de Raad, dat kon nu niet meer. De procedure die het Openbaar Ministerie had aangespannen om Satudarah te laten verbieden had namelijk geleid tot een uitspraak van de Rechtbank Den Haag van 18 juli 2018, waarbij Satudarah door de rechtbank was verboden en met onmiddellijke ingang ontbonden. En daarmee bestond het lidmaatschap van de ambtenaar van Satudarah, en dus ook van het betreffende chapter, niet meer. De Minister, zo eindigde de Raad zijn uitspraak, moest zich maar op de ontstane situatie beraden. De Raad kon in deze uitspraak, die immers ging over het ontslagbesluit uit 2014, niet op de thans ontstane situatie vooruitlopen.

Juridisch snap ik dit allemaal nog wel. Echt, juridisch snap ik dit. Maar het resultaat is wel dat de Minister nog steeds opgescheept zit met een ambtenaar die volgens mij beslist niet bij het Ministerie thuis hoort, en dat de Minister door de Raad het bos is ingestuurd met de mededeling dat hij het zelf maar moet uitzoeken. En dat vind ik – zacht uitgedrukt – niet bevredigend.