Integriteit, niet in beton gegoten, bespreek het!

Een korte, willekeurige blik in de recente rechtspraak bevestigt maar weer eens dat het onderwerp integriteit van alledag is en vele verschijningsvormen kent. Is werkend Nederland dan in zijn geheel niet integer? Zeker is Nederland dat wel! Het is wel zaak om dat zo te houden. Dat geldt eens temeer voor publieke instellingen die, zoals bekend, meer dan andere onder een vergrootglas liggen.

Het eerste voorbeeld dat ik tegenkwam, was een uitspraak van de Rechtbank Den Haag van 29 september 2022 (ECLI:NL:RBDHA:2022:9928). In die zaak ging het om een medewerkster van de gemeente Den Haag die om niet-functionele redenen het informatiesysteem van de gemeente had geraadpleegd. Die gegevens had zij ook doorgespeeld aan een derde. Ook is haar verweten dat zij zich weigerachtig had opgesteld in het onderzoek dat was ingesteld naar deze feiten en geen openheid van zaken had gegeven.

Het tweede voorbeeld is terug te vinden in een uitspraak van de Rechtbank Rotterdam van 21 juli 2021 (ECLI:NL:RBROT:2021:8100). In die zaak ging het om ongewenst gedrag van een mannelijke medewerker van het Erasmus MC jegens daar werkzame vrouwelijke medewerkers.

In beide gevallen kwam het tot een ontbinding van de arbeidsovereenkomst. Als gezegd, het is zomaar een snelle greep uit de rechtspraak. Zijn deze situaties altijd te voorkomen? Nee, die illusie moeten we niet hebben. Het kan wel beperkt worden. Cruciaal daarvoor is dat binnen de organisatie een dialoog mogelijk is en ook daadwerkelijk wordt gevoerd over integriteit. Wat is de norm? Spreken medewerkers elkaar aan op gedrag? Dat is alleen duidelijk en wordt alleen gedaan als het normaal is om met elkaar over integriteit te spreken. Uiteraard heeft elke organisatie een gedragscode. In het ene geval is die van recenter datum dan in het andere. Ook de gemeente Den Haag en het Erasmus MC in de genoemde voorbeelden hadden die codes. De waarde ervan neemt echter in hoge mate toe als deze intern kenbaar worden gemaakt en worden besproken.

Het is niet altijd even eenvoudig om de bedoelde dialoog te starten en daarin continuïteit te houden. Onze zusterorganisatie Integriteit.nl (www.integriteit.nl) kan u daarbij van dienst zijn met het stimuleren van de bespreekbaarheid met bijvoorbeeld workshops, dilemmatrainingen en de integriteitsmodule.

Jan-Paul van Zanten