Alle medisch specialisten in loondienst?

De meeste medische specialisten die in ziekenhuizen werken, zijn geen werknemer. Zij zijn zelfstandig ondernemer. Alleen bij de academische ziekenhuizen is dat anders, en hebben de specialisten een arbeidsovereenkomst. Dit geldt ook voor een klein deel van de specialisten in de overige ziekenhuizen. Al geruime tijd gaan er stemmen op om dit te veranderen.

Afgelopen zomer heeft het Tweede Kamer Lid Maarten Hijink van de SP, een motie ingediend met de volgende inhoud: ‘alle medisch specialisten moeten in loondienst gebracht worden’. Deze motie is op 8 juli 2021 met een ruime meerderheid van 88 stemmen aangenomen. Maar een motie is nog geen wet. Daarom is de vraag of er nu echt wat gaat veranderen. Komen alle medisch specialisten inderdaad in loondienst? Worden alle medisch specialisten werknemer? Komt er een wetsvoorstel?

Op 8 april 2021 is er, op verzoek van de Tweede Kamer, een rapport over dit onderwerp verschenen: ‘Juridisch onderzoek naar de overstap van vrijgevestigde medisch specialisten naar loondienst’. Op dit rapport zijn de nodige commentaren verschenen. Er wordt verschillend over gedacht, ook onder juristen. De vraag is nu vooral ook wat het nieuwe kabinet wil? Alleen de VVD, met de meeste zetels in de Tweede Kamer (maar geen meerderheid), is erop tegen om alle specialisten in loondienst te laten komen.

Als het gaat gebeuren, zal dit (weer) een ingrijpende operatie zijn binnen het arbeidsrecht. Op enkele onderdelen zou deze vergelijkbaar zijn met de Wnra, de normalisering van de ambtelijke rechtspositie per 1 januari 2020. Ook de discussie over de ambtenarenstatus heeft lang geduurd. En ook de ambtenaren kwamen uit een ander rechtsgebied. Per 1 januari 2020 werd het arbeidsrecht op hen van toepassing, inclusief het daarbij behorende procesrecht. Daarbij horen vragen over het overgangsrecht, het cao recht, etc. Als de medisch specialisten werknemers worden, zullen zij en de ziekenhuizen met dergelijke vragen geconfronteerd worden.

Verder zullen de ziekenhuizen hun regels en processen dan moeten aanpassen. Zij zullen immers – als het allemaal doorgaat – werkgever worden, met alle rechten en plichten die daarbij horen. Er zal sprake zijn van een gezagsverhouding. Dat is toch wat anders dan zelfstandige ondernemers/artsen laten werken in een ziekenhuis, ondanks alle afspraken die gemaakt zijn over de daarbij behorende rechten en plichten.

Een wijziging van de positie van de medisch specialist zou overigens, evenals de wijziging van de positie van de ambtenaar, mede ingegeven zijn door bezuinigingsmotieven. Ook op dat punt is er een gelijkenis met de invoering van de Wnra.

Het zou er allemaal wel overzichtelijker op worden en minder gecompliceerd. De huidige positie van de medisch specialist wordt nu immers bepaald door diverse contracten en samenwerkingsconstructies (MSB’s), die zich niet altijd even makkelijk laten duiden. Zal hier net als bij de Wnra gekozen worden voor een omzetting van rechtswege van de MSB’s naar een arbeidsovereenkomst? Eerst maar eens afwachten wat er uit de kabinetsformatie komt.

Mark van de Laar