De Wet open overheid in de zorgsector

De Wet open overheid (Woo) regelt het recht op informatie. Ook zorgorganisaties kunnen (in)direct met de Woo te maken krijgen.

Op grond van de Woo heeft iedereen in beginsel recht op toegang tot publieke informatie. Publieke informatie is volgens de Woo informatie neergelegd in documenten die berusten bij organen, personen of colleges waar de Woo op van toepassing is. Het gaat hier onder meer om bestuursorganen als bedoeld in artikel 1:1 lid 1 onder a en onder b Awb.

Publiekrechtelijke rechtspersonen

De Woo is gelet op het voorgaande van toepassing op organen van publiekrechtelijke rechtspersonen. Openbare academische ziekenhuizen zijn publiekrechtelijke rechtspersonen, zodat zij direct onder de reikwijdte van de Woo vallen. Die kwalificatie brengt met zich mee dat eenieder zich tot een openbaar academisch ziekenhuis kan wenden met een Woo-verzoek. Daarbij geldt wel dat de informatie waarom wordt verzocht slechts hoeft te worden verstrekt indien het gegevens betreft die naar hun aard verband houden met de publieke taak van dat orgaan.

Dit lijkt op het eerste gezicht een aanzienlijke beperking van de informatie die krachtens de Woo gevorderd kan worden, maar uit rechtspraak onder de Wob (waarvan het belang met de inwerkingtreding van de Woo niet verloren is gegaan) blijkt dat dit ruim moet worden uitgelegd. Het gaat niet enkel om documenten die direct gerelateerd zijn aan het uitoefenen van publiek gezag, maar ook om documenten die gerelateerd zijn aan aangelegenheden die voor de uitoefening van de publieke taak randvoorwaardelijk zijn (zoals documenten over inkoop of het personeelsbeleid).

In een kwestie die leidde tot de uitspraak van de Rechtbank Midden-Nederland van 1 juni 2023, werd (weliswaar nog op grond van de Wob) aan een aantal openbare academische ziekenhuizen verzocht om openbaarmaking van documenten die gingen over de inkoop van medische hulpmiddelen (implantaten). In eerdere tussenuitspraken was geoordeeld dat zonder nadere motivering openbaarmaking van bepaalde informatie (namen van producten en productomschrijvingen) niet achterwege kon blijven. Aan de ziekenhuizen werd gelegenheid geboden om de gebreken in de besluitvorming te herstellen, wat leidde tot aanvullende motiveringen en (in één geval) een herzien besluit, waarmee alsnog de productomschrijvingen (en in één geval ook de productnamen) van de implantaten openbaar werden gemaakt. De rechtbank oordeelde uiteindelijk dat met de aanvullende motiveringen en het herziene besluit de oorspronkelijke besluiten voldoende waren aangevuld (waarmee de kwestie werd afgedaan).

Privaatrechtelijke rechtspersonen?

In voornoemde uitspraak nam de rechtbank (impliciet) aan dat het verzoek om informatie over inkoop van implantaten, onder de reikwijdte viel van de Wob (inmiddels Woo). Daarbij zal, zo vermoed ik, een rol hebben gespeeld dat het verzoek was gericht aan (organen van) openbare academische ziekenhuizen. Het is de vraag of informatieverzoeken die zijn gericht aan privaatrechtelijke rechtspersonen, zoals een niet-academisch ziekenhuis of een zorginstelling, ook onder de reikwijdte van de Woo kunnen vallen.

In dat kader is relevant dat de Woo ook van toepassing is op de zogenoemde b-bestuursorganen. Het gaat hier om organen van privaatrechtelijke rechtspersonen die niet tot de overheid worden gerekend, maar die wel met openbaar gezag zijn bekleed. Bepalend daarvoor is of hen een of meer overheidstaken zijn opgedragen en daarvoor benodigde publiekrechtelijke bevoegdheden zijn toegekend.

Hoewel het in de praktijk niet vaak zal voorkomen, kunnen private zorginstellingen kwalificeren als een zogeheten b-orgaan. Zo oordeelde de Rechtbank Den Haag vorig jaar dat een private zorgaanbieder ten aanzien van de verstrekking van een zorgbonus (in het kader van de Subsidieregeling bonus zorgprofessionals COVID-19) als een b-bestuursorgaan moest worden aangemerkt. Die kwalificatie bracht met zich mee dat de werkneemster tegen de weigering om een zorgbonus toe te kennen, bezwaar en beroep (in de zin van de Awb) kon aantekenen.

Omdat private zorginstellingen slechts bestuursorganen zijn voor zover het de uitoefening van hun openbaar gezag betreft, vallen zij ook slechts in zoverre onder de werking van de Woo. De Woo is dus slechts van toepassing op informatie die betrekking heeft op de uitoefening van openbaar gezag.

Voorgaande maakt dat een verzoek aan een private zorgorganisatie over de inkoop van implantaten, niet onder de reikwijdte van de Woo zal vallen (het betreft hier niet de uitoefening van openbaar gezag). Zo’n verzoek kwalificeert dan ‘slechts’ als een informatieverzoek, waarbij ik opmerk dat het ook in dat geval aanbeveling verdient om kritisch te bezien hoe met zo’n verzoek moet worden omgegaan.

Voorgaande maakt ook dat een verzoek aan een zorgverlener om informatie die verband houdt met de uitoefening van openbaar gezag (bijvoorbeeld informatie over bonussen op grond voornoemde subsidieregeling), wel kan kwalificeren als een Woo-verzoek.

Belanghebbenden

Private zorgorganisaties zullen, zo blijkt uit het voorgaande, slechts in beperkte mate rechtstreeks met de Woo van doen hebben. Dan laat onverlet dat zij als derde-belanghebbende betrokken kunnen zijn bij een Woo-verzoek. Temeer indien het niet wenselijk is dat bepaalde informatie (geheel of gedeeltelijk) openbaar wordt gemaakt, is kennis van de Woo, zowel materiaal als procesrechtelijk, van belang. Bijvoorbeeld om te weten hoe een zienswijze op een voorgenomen besluit op een Woo-verzoek, zo kan worden opgesteld dat daar ook daadwerkelijk rekening mee wordt gehouden bij de besluitvorming. Of om te weten welke acties ondernomen kunnen worden als de informatie (toch) openbaar dreigt te worden gemaakt.

Ten slotte

Indien u als (publieke of private) zorgorganisatie meer wilt weten over Woo-verzoeken of informatieverzoeken, kunt u contact opnemen met het expertteam Privacy en Open Overheid.

Sanne Dassen