Terugblik kennisbijeenkomst 27 mei 2021: Actualiteiten openbaarheid van bestuur

Vooruit kijken naar de Woo aan de hand van recente rechtspraak over de Wob

In de kennisbijeenkomst van 27 mei jongstleden is een doorkijk gegeven van de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) in relatie tot de Wet open overheid (Woo) die volgend jaar naar verwachting in werking treedt, aan de hand van de actuele rechtspraak.

Let op: op 22 juni jongstleden is door de Eerste Kamer besloten het wetsvoorstel Woo zo spoedig mogelijk ná het zomerreces plenair te behandelen. Dit betekent dat de datum van 1 januari 2022 niet meer gehaald zal kunnen worden. Wel ligt vooralsnog nog steeds voor de hand dat de Woo op de vroegst mogelijke datum na 1 januari 2022 alsnog in werking treedt.

Tijdens de kennisbijeenkomst is onder meer ingegaan op de definitie van een ‘document’ en het begrip bestuurlijke aangelegenheid versus het begrip publieke informatie, alsmede de verhouding van de Wob respectievelijk de Woo tot andere wetten.

Verhouding Woo tot andere wetten

Artikel 1.1 Woo bepaalt dat er een recht is op toegang tot publieke informatie. Alleen de Woo zelf kan dit recht beperken. Artikel 8.8 Woo regelt de verhouding tot andere wetten en bepaalt dat de artikelen 3.1, 3.3. 4.1, 5.1, eerste, lid 1 en lid 5, en artikel 5.2 van de Woo niet van toepassing zijn op informatie waarvoor een bepaling geldt die is opgenomen in de bijlage bij de Woo. In de bijlage staat al een uitgebreide opsomming van wetten, die worden beschouwd als een bijzondere regeling waarin een afwijkend openbaarheidsregime is opgenomen. Dit neemt niet weg dat het ook straks nog kan voorkomen dat een rechter – in navolging van het bestuursorgaan – na inwerkingtreding van de Woo tot de conclusie moet komen dat een niet in de bijlage opgenomen regeling, die eerder dan de Woo in werking is getreden, uitputtend is bedoeld. Het ligt voorshands voor de hand dat de rechter in zulke gevallen toetst zoals dat nu ook gebeurt.

Actieve en passieve openbaarmaking: o.a. zoekslag en persoonlijke beleidsopvattingen

Ook de actieve openbaarmaking is kort aan bod gekomen. Voorts is uitgebreid stilgestaan bij de passieve openbaarmaking, te weten de behandeling van Wob-verzoeken respectievelijk Woo-verzoeken. Denk aan hoe om te gaan met omvangrijke Wob-/Woo-verzoeken, de anti-misbruikbepaling van de Woo, de zoekslag die een bestuursorgaan moet verrichten na een Wob-verzoek en de absolute en relatieve uitzonderingsgronden die in de wet staan. De mogelijkheid die de Woo straks biedt om informatie niet openbaar te maken voor een ieder, maar slechts aan één of enkele verzoekers te verstrekken, al dan niet onder strikte voorwaarden, is ook benoemd.

Verder is ook aan de orde gekomen wat er nu en straks, onder de Woo, moet worden verstaan onder persoonlijke beleidsopvatting en wanneer en tot in hoeverre dit leidt tot een uitzondering om te openbaren. In de Woo is scherper gedefinieerd wat wel of niet aan te merken is als ‘persoonlijke beleidsopvattingen’. In dit kader is o.a. tevens verwezen naar de brief van de Minister van BZK van 30 april 2021 (en de verdere uitwerking nadien), waarin staat:

‘Zo wordt er vanaf 1 juli een start gemaakt met het actief openbaar maken van departementale nota’s die de bewindspersonen hebben gebruikt voor de besluitvorming (zie hiervoor). In lijn met de ruimere informatievoorziening aan de Kamer heeft het kabinet besloten om ook onder de huidige Wob ruimhartig om te gaan met openbaarmaking van persoonlijke beleidsopvattingen. Zo wordt er deels vooruitgelopen op de Woo voor wat betreft de aangescherpte definitie van een persoonlijke beleidsopvatting (artikel 5.2, eerste lid) en de omgang met documenten waarin persoonlijke beleidsopvattingen staan die ouder zijn dan vijf jaar (artikel 5.3). Daarnaast worden in bepaalde politiek-bestuurlijk (hoog)gevoelige dossiers de persoonlijke beleidsopvattingen openbaar. Artikel11, tweede lid, van de Wob biedt daarvoor ruimte.’

Heeft u vragen over het onderwerp van dit artikel, of andere vragen over openbaarheid van bestuur? Neem dan contact op met het Expertteam Privacy en Open Overheid.