Geen billijke vergoeding na een beëindiging dienstverband met wederzijds goedvinden

De billijke vergoeding is een extra vergoeding waarop een werknemer recht kan hebben bij een onterecht ontslag. Misdraagt de werkgever zich of worden de regels van het arbeidsrecht niet gevolgd dan heeft een werknemer bij einde dienstverband mogelijk recht op deze vergoeding. Of er recht bestaat op een billijke vergoeding is altijd afhankelijk van de omstandigheden van het geval.
De wet schrijft niet voor hoe de billijke vergoeding wordt berekend. De hoogte van de vergoeding zou afhankelijk moeten zijn van de ernst van het verwijtbare handelen of nalaten van de werkgever en niet van de ernst van de gevolgen van het ontslag voor de werknemer. Desondanks nemen rechters vaak de misgelopen inkomsten van een werknemer als uitgangspunt voor de berekening. De billijke vergoeding staat los van de transitievergoeding. De toekenning van de transitievergoeding volgt uit namelijk uit de wet (artikel 673 Boek 7 Burgerlijk Wetboek). Dit, terwijl de billijke vergoeding door een rechter moet worden toegewezen en bedoeld is voor uitzonderlijke situaties.

Uitspraak Rechtbank

Op 26 april 2023 heeft de Rechtbank Limburg een interessante uitspraak gedaan over het al dan niet toekennen van de billijke vergoeding in het geval van grensoverschrijdend gedrag (ECLI:NL:RBLIM:2023:2903). Wat waren de feiten?

Werknemer, tevens buitengewoon hoogleraar, is op grond van een aanstellingsbesluit per 1 april 2006 in dienst getreden van het Academisch Ziekenhuis Maastricht (hierna: MUMC+). In de periode 2012-2022 heeft werknemer zich herhaaldelijk ongewenst gedragen. Zo heeft hij meermaals grensoverschrijdend gedrag jegens vrouwelijke collega’s vertoond, bijvoorbeeld tegenover een studente. Zij was voor begeleiding van haar promotieonderzoek aangewezen op werknemer. Werknemer achtervolgde haar, gaf haar cadeaus, trakteerde haar op privé-etentjes, stuurde dubbelzinnige sms- en whatsappberichten, belde haar zeer veel, verscheen aan haar deur als ze niet opnam, stopte geld in haar brievenbus (bedoeld voor betaling van de huur), vertelde dat hij verliefd op haar was en met haar wilde trouwen en schreef haar een (soort) liefdesbrief. Ook heeft werknemer een gezamenlijk wetenschappelijk artikel zonder toestemming ter publicatie ingediend en is meermaals geklaagd over de samenwerking met werknemer.

Dit heeft ertoe geleid dat werkgever en werknemer in december 2022 tot een vaststellingsovereenkomst inzake de beëindiging van het dienstverband met wederzijds goedvinden zijn gekomen waarin zij elkaar over en weer finale kwijting hebben verleend, behoudens wat betreft een billijke vergoeding. MUMC+ heeft vervolgens alle bedragen voldaan waarop werknemer ingevolge de vaststellingsovereenkomst recht heeft.

Werknemer verzoekt vervolgens bij de kantonrechter onder meer toekenning van een billijke vergoeding van € 689.378,-, betaling van € 12.379,19 aan wettelijke verhoging als gevolg van te late betaling van de vakantiedagen, en teruggave van diverse zaken.

Overwegingen kantonrechter

Werknemer baseert zijn verzoek op verschillende wettelijke grondslagen, zoals artikel 7:671b lid 9 BW, artikel 7:682 BW en artikel 7:686 BW in combinatie met artikel 7:611 BW en artikel 6:248 BW, evenals de Baijingsleer. De kantonrechter oordeelt echter dat geen van deze grondslagen van toepassing is op de zaak.

Zo overweegt de kantonrechter dat Afdeling 9 titel 10 van Boek 7 BW geen wettelijke grondslag biedt om aan werknemer een billijke vergoeding toe te kennen ingeval de arbeidsovereenkomst met wederzijds goedvinden is geëindigd. Dat partijen met een uitzondering op de finale kwijting beoogd zouden hebben af te spreken dat werknemer via de rechter aanspraak zou kunnen maken op deze vergoeding, maakt dit volgens de rechter niet anders. De kantonrechter vervolgt dat ook op de gronden genoemd in artikel 7:686, 7:611 en 6:248 BW dan wel op grond van de Baijingsleer geen vergoeding ‘wegens onterecht verlies van de arbeidsovereenkomst’ mogelijk is. Hoewel de artikelen 7:686 jo. 7:611 BW de mogelijkheid bieden om aan werknemer een schadevergoeding toe te kennen in geval van slecht werkgeverschap, bieden zij geen alternatieve grondslag om alsnog aanspraak te maken op (een vergoeding gelijk aan) de billijke vergoeding. De billijke vergoeding kent namelijk een exclusieve wettelijke regeling. Bovendien kan slechts een billijke vergoeding worden toegekend, als het ernstig verwijtbaar handelen van werkgever heeft geleid tot het einde van de arbeidsovereenkomst en heeft werknemer nergens gesteld dat de vermeende verwijtbare gedragingen van MUMC+ hebben geleid tot (noodzakelijke) beëindiging van de arbeidsovereenkomst. Het beroep op het Baijings-arrest kan volgens de kantonrechter werknemer evenmin baten nu hij zich voor deze vergoeding op exact dezelfde feiten baseert als voor zijn verzoek om een billijke vergoeding en de vergoeding op dezelfde soort compensatie ziet die de billijke vergoeding biedt. Tenslotte biedt ook artikel 6:248 BW – zonder nadere onderbouwing – geen soelaas.

Kort samengevat, werknemer heeft geen recht op een (billijke) vergoeding op basis van de genoemde grondslagen, aangezien de arbeidsovereenkomst met wederzijds goedvinden is beëindigd

Grensoverschrijdend gedrag

De kantonrechter gaat ook nog expliciet in op het grensoverschrijdende gedrag van werknemer. Zo wordt overwogen dat zelfs als de arbeidsovereenkomst niet met wederzijds goedvinden zou zijn beëindigd, werknemer geen recht zou hebben gehad op een billijke vergoeding vanwege zijn grensoverschrijdende gedrag tegenover vrouwelijke collega’s. Zijn gedrag wordt als ernstig verwijtbaar bestempeld, wat op zichzelf al een reden zou zijn om een ontbindingsverzoek van MUMC+ toe te wijzen, aldus de kantonrechter.

Rechtszaken over grensoverschrijdend gedrag hebben aanzienlijke juridische implicaties en vereisen een grondige analyse van de feiten en omstandigheden. Door rechtszaken zoals hierboven besproken kunnen we inzicht krijgen in de juridische aspecten en uitdagingen bij het aanpakken van grensoverschrijdend gedrag. Het is van cruciaal belang dat juridische systemen zich richten op het beschermen van slachtoffers, het waarborgen van eerlijke processen en het nemen van effectieve maatregelen om grensoverschrijdend gedrag te voorkomen en te bestraffen. Wilt u hierover nader met mij van gedachten wisselen? Neem gerust contact met mij op.

Esther van Gaal