Governancecode Zorg 2022 – Aandacht voor belangenverstrengeling en medezeggenschap

Eind 2016 werd de Governancecode Zorg 2017 gepresenteerd. Een belangrijke drijfveer voor het formuleren van een nieuwe code was gelegen in de toenemende druk van de Rijksoverheid op de zorgbranche om stappen te zetten in het bevorderen van goed bestuur in de zorg, mede in het licht van de toegenomen (economische) vrijheid van zorgaanbieders.

Op 1 januari 2022 is de Governancecode Zorg 2022 in werking getreden. De ‘nieuwe’ code vervangt de versie uit 2017. De GCZ 2022 is strikt genomen geactualiseerd en dus voor een groot deel gelijk aan de vorige versie, maar bevat ook een aantal (opmerkelijke) wijzigingen. Aanleiding voor de nieuwe versie is onder meer een evaluatie van de code op verzoek van het ministerie van VWS en een deel van de wijzigingen is terug te voeren op nieuwe wetgeving, zoals de Wet bestuur en toezicht rechtspersonen en de Wet toetreding zorgaanbieders.

Belangenverstrengeling

Misschien wel de meeste wijzigingen zijn aangebracht bij ‘principe 2’ over het hanteren van waarden en normen die passen bij de maatschappelijke positie van de zorgorganisatie. Meer specifiek gaat het dan om 2.6 over de belangenverstrengeling.
In tegenstelling tot in de eerdere GCZ 2017 wordt in de GZC 2022 een poging gedaan om te beschrijven wat ‘belangenverstrengeling’ nu eigenlijk inhoudt:

“Belangenverstrengeling is een situatie waarin een bestuurder of toezichthouder meerdere belangen of functies heeft die elkaar raken of beïnvloeden. Belangenverstrengeling is ongewenst als de verschillende belangen, posities of (neven)functies een zodanige invloed op elkaar hebben dat de onafhankelijkheid, objectiviteit of integriteit van een bestuurder of toezichthouder met betrekking tot een belangenafweging dusdanig in het geding komt dat de organisatie kan worden benadeeld en vertrouwen of legitimiteit verliest”.

Voor veel bestuurders was deze omschrijving waarschijnlijk (of hopelijk) niet nodig geweest. Relevanter is dat de GCZ 2022 voorschrijft dat in de reglementen van de raad van bestuur en raad van toezicht ‘(beheers)maatregelen’ vastgelegd worden ‘om belangenverstrengeling in een zo vroeg mogelijk stadium te signaleren, om ongewenste belangenverstrengeling te voorkomen en de schijn hiervan te vermijden en om te waarborgen dat op een zorgvuldige en transparante wijze met ongewenste belangenverstrengeling en de schijn hiervan wordt omgegaan’.

Het verdient dan ook aanbeveling om de reglementen er bij te pakken en te bezien of die aanpassing en/of aanvulling behoeven.

Medezeggenschap

Een ander noemenswaardig punt is het onderscheid dat in de GCZ 2022 wordt gemaakt tussen ‘wettelijke medezeggenschap via OR en cliëntenraad’ en ‘professionele medezeggenschap’. Die laatste komt erop neer dat professionals invloed uit moeten kunnen oefenen op het beleid dat hen raakt in de dagelijkse beroepsuitoefening. Professionals moeten worden betrokken bij de beleidskeuzes over ‘de zorg van morgen’. Dit zou volgens de Code kunnen door middel van een professionele adviesraad, maar ook meer informeel via invloed op de dagelijkse beroepsuitoefening.

Ook dit aspect kunnen organisaties nader concretiseren in een reglement – of zelfs in de statuten. Zoiets onderstreept ook direct het belang dat een organisatie hecht aan de – volgens de GCZ 2022 – “onontbeerlijke” professionele medezeggenschap.

Statuten- en reglementen-scan

Voor veel organisaties zal de GCZ 2022 betekenen dat ze hun interne regelingen nog eens tegen het licht moeten houden en moeten checken op volledigheid. Capra heeft veel ervaring met (het opstellen van) dergelijke reglementen en kan u dat werk desgewenst uit handen nemen. Informeer bij mij, of bij een van mijn collega’s, naar de mogelijkheden en naar de risicoanalyse respectievelijk integriteitsscan die wij kunnen verzorgen, zowel op organisatorisch vlak als bij de benoeming van bestuurders.

Tom Koomen