Opleidingsverplichtingen en studiekostenbedingen

Een leven lang leren! Maar moet een werkgever dat betalen? Alles wat u als werkgever moet weten over opleidingsverplichtingen en het studiekostenbeding.

In de huidige arbeidsmarkt stellen werkgevers alles in het werk om medewerkers te behouden. Het faciliteren van persoonlijke ontwikkeling, waaronder het volgen van opleidingen is zeer gebruikelijk, zeker in de sector Zorg. Maar wanneer is het aanbieden van scholing nu verplicht? Moet u als werkgever altijd de kosten hiervan betalen? En wat is het verschil tussen een scholingsverplichting en een studiekostenbeding?

Scholingsverplichting

In artikel 7:611a BW is opgenomen dat de werkgever verplicht is de medewerker opleidingen en cursussen te laten volgen, die noodzakelijk zijn voor de uitoefening van zijn of haar functie. Medewerkers in de Zorg moeten continu scholing volgen om naast bevoegd, ook bekwaam te blijven. U heeft als werkgever in bepaalde situaties dus een scholingsverplichting. Maar bent u daarmee ook verplicht om alle studiekosten te betalen?

Studiekostenbeding

Een opleiding is voor een werkgever een investering. Om te voorkomen dat het voor de werkgever een zinloze investering wordt, kan een studiekostenbeding worden afgesloten. Dit beding regelt onder welke voorwaarden een medewerker scholingskosten moet terugbetalen. Zo kan bijvoorbeeld worden afgesproken dat studiekosten worden terugbetaald wanneer binnen een bepaalde periode na het afronden van de studie ontslag wordt genomen. In de jurisprudentie zijn voorwaarden geformuleerd waaraan een studiekostenbeding moet voldoen.

Opleidingskosten

In artikel 7:611a BW is opgenomen dat geen studiekostenbeding mag worden gesloten voor scholing die noodzakelijk is voor de uitoefening van de functie. Wordt voor deze noodzakelijke scholing toch een studiekostenbeding afgesproken, dan is dit beding nietig. De werkgever is dus verplicht de kosten voor noodzakelijke scholing te betalen.

Wat is noodzakelijke scholing?

Uit de wetgeschiedenis blijkt dat noodzakelijk scholing onder meer ziet op de veiligheid, scholing die de medewerker moet volgen in het kader van een verbetertraject of scholing die verband houdt voor het bijhouden van de vakbekwaamheid. Dit laatste is in de zorgsector zeer relevant, want naast bevoegd moeten medewerkers ook bekwaam zijn. Alle scholing die vereist is om de bekwaamheid van medewerkers op peil te houden komt hierdoor voor rekening van de werkgever. Voor deze kosten mag geen studiekostenbeding worden gesloten.

Moet de werkgever alle opleidingen betalen?

Het antwoord is nee. Niet noodzakelijke scholing hoeft een werkgever niet te vergoeden. Maar er zijn meer kosten die een werkgever – juridisch gezien – niet hoeft te betalen. Onder noodzakelijke scholing wordt namelijk ook niet verstaan, beroepsopleidingen of opleidingen die werknemers verplicht moeten volgen voor het verkrijgen, behouden of vernieuwen van een beroepskwalificatie, zolang de werkgever niet verplicht is deze aan te bieden op grond van het Unierecht, nationaal recht of de cao. Uit de wetgeschiedenis blijkt dat het volgens de wetgever hierbij gaat om de zogenoemde gereglementeerde beroepen die zijn vastgelegd in de bijlage bij de Regeling vaststelling lijst gereglementeerde beroepen. Op deze lijst staan een groot aantal medische beroepen waaronder het beroep van verpleegkundige, (bedrijfs)arts en fysiotherapeut.

De rechter aan het woord

Over de vraag wat noodzakelijke scholing is, is inmiddels een aantal keer geprocedeerd. In een zaak bij de rechtbank Overijssel stond de vraag centraal of de kosten voor de opleiding tot bedrijfsarts op een medewerker konden worden verhaald. De medewerker stelde dat dit niet kon omdat sprake was van noodzakelijke scholing en het gesloten studiekostenbeding daardoor in strijd was met artikel 7:611a lid 2 BW.

De kantonrechter was het niet eens met de medewerker. Uit de wetsgeschiedenis van artikel 7:611a lid 2 BW volgt volgens de rechter immers dat onder noodzakelijke scholing niet wordt verstaan beroepsopleidingen of de opleidingen voor de zogenaamde gereglementeerde beroepen omdat deze laatste opleidingen door medewerkers verplicht moeten gevolgd voor het verkrijgen, behouden of vernieuwen van een beroepskwalificatie.
De opleiding tot bedrijfsarts valt naar het oordeel van de rechter niet onder het begrip noodzakelijke scholing. De werkgever mocht dus een studiebeding afsluiten. Deze arts moest uiteindelijk de kosten van zijn opleiding terugbetalen (ECLI:NL:RBOVE2023:336).

Niet noodzakelijke scholing

Het betalen van alle opleidingen, cursussen of scholing voor medewerkers is in ieder geval juridisch gezien, geen automatisme. Vaak worden de kosten voor opleidingen die niet noodzakelijk zijn voor de functie – denk bijvoorbeeld aan de cursussen die zien op de persoonlijke ontwikkeling van de medewerker – wel geheel of gedeeltelijke vergoed door werkgevers. Het sluiten van een studiekostenbedingen behoort dan tot de mogelijkheden.

In veel Cao’s is daarnaast voorzien in een tegemoetkoming voor niet noodzakelijke opleidingskosten door medewerkers een zogenaamd vitaliteitsbudget of persoonsgebonden budget beschikbaar te stellen, dat door de medewerker naar eigen inzicht kan worden ingezet voor het volgen van cursussen of opleidingen.

Meer weten over vitaliteit? Bezoek dan onze Kennisbijeenkomst Capra Den Bosch | Capra Advocaten.

Capra Academie

Uw medewerkers een maatwerk cursus aanbieden? Voor de sector Zorg zijn gerichte trainingen en opleidingen ontwikkeld. Meer weten? Bezoek onze site capra-academie.nl of neem contact op met een van onze specialisten.

Nieuw in het programma is de Masterclass ‘voorbehouden handelingen’. Onze collega Christiaan Riemens (c.riemens@capra.nl) informeert u daar graag over.