Verlof buiten de schoolvakantie: regels zijn regels …

In Nederland zijn kinderen leerplichtig. Dat betekent onder meer dat het schoolbezoek niet vrijblijvend is. Ouders mogen leerlingen niet zomaar of zonder goede reden niet naar school laten gaan.

Bron van conflicten

In de praktijk is daardoor met name vakantie een regelmatige bron van conflicten met en onbegrip bij ouders. Het toezicht op de leerplicht berust bij de gemeente, maar eventuele toestemming voor verlof buiten de schoolvakanties loopt via de directeur van de school. Deze is op dit punt belast met een publiekrechtelijke taak en niet iedere directeur onderkent de zwaarte van die taak of de stappen die daaruit kunnen volgen.

Als ouders door hun werk niet in de gelegenheid zijn om tijdens de schoolvakanties met hun gezin op vakantie te gaan, kan toestemming worden gevraagd bij de directeur voor verlof buiten die schoolvakanties. Die toestemming is aan strikte regels gebonden.

Wanneer wel toestemming?

Allereerst is daarbij de specifieke aard van het beroep dat maakt dat dit niet mogelijk is van belang. Het moet dan gaan om seizoensgebonden werk, bijvoorbeeld in de landbouw of horeca met piekdrukte tijdens schoolvakanties. Voor zelfstandigen geldt dat zij een groot deel van hun inkomen moeten missen als zij wel tijdens de schoolvakanties weg zouden gaan. Dat moet aangetoond worden, bijvoorbeeld met een verklaring van de accountant. Voor werknemers kan een verklaring van hun werkgever worden overgelegd.

Toestemming kan voorts alleen worden verleend als het niet gaat om de eerste twee weken na de zomervakantie en ouders dat schooljaar nog niet eerder buiten de schoolvakanties op vakantie zijn geweest.

De aanvraag zelf moet uiterlijk acht weken voor de betreffende vakantie worden ingediend. De directeur mag een kind vrij geven voor maximaal tien dagen. Dit mag één keer in een schooljaar.

De directeur moet op die aanvraag beslissen. Is een ouder het daar niet mee eens, dan kan daartegen bezwaar worden aangetekend en tegen de dan te volgen beslissing op bezwaar kan beroep worden aangetekend bij de rechtbank, sector bestuursrecht en hoger beroep bij de Raad van State. Die procedure is gebonden aan diverse termijnen en regels en een directeur moet zich daar dus wel van bewust zijn.

Recent oordeel Raad van State

In de praktijk levert dit als gezegd de nodige geschillen op. Een recent voorbeeld daarvan betreft een uitspraak van de Raad van State van 1 februari 2023, ECLI:NL:RVS:2023:418. Het betreft hier het verzoek van een profvoetballer om twee weken verlof buiten de schoolvakanties, omdat het voor de voetballer niet mogelijk was om tijdens de schoolvakanties verlof op te nemen. De directeur van de school heeft het verzoek afgewezen, omdat het beroep van voetballer niet met zich bracht om in de schoolvakantie geen verlof op te nemen. In beroep bleef deze afwijzing in stand. De ouders zijn uiteindelijk naar de Raad van State gestapt en de Raad van State heeft bevestigd dat vrijstelling van de leerplicht mogelijk is als de specifieke aard van het beroep van een van de ouders maakt dat in geen enkele schoolvakantie in het jaar met het gezin vakantie gehouden kan worden. Die vakantie hoeft – anders dan de ouders betoogden – niet twee aaneengesloten weken te bedragen.

Een enkele dag of paar dagen vakantie in de schoolvakantie maakt daarmee dat een vrijstellingsverzoek al niet meer voor honorering in aanmerking komt. Dat is opmerkelijk, omdat in de informatie over dit onderwerp op de website van de Rijksoverheid wordt gesuggereerd dat het om twee weken aaneengesloten verlof moet gaan.

De Raad van State onderkent dat, maar geeft aan dat de tekst van de wet boven die van een website gaat. Het feit dat een directeur maximaal tien dagen verlof mag verlenen wordt in de praktijk daarmee ten onrechte gelezen als een minimum. Ook als ouders minder dan twee weken aaneengesloten verlof in een schoolvakantie kunnen hebben, kan geen toestemming meer worden verleend voor extra verlof buiten de schoolvakanties.

Conclusie

Kort en goed volgt uit het voorafgaande dat de regels strikt zijn en in de rechtspraak ook strikt worden uitgelegd. De leerplicht is een groot goed en een directeur moet dus zeer terughoudend omgaan met het verlenen van verlof. Het feit dat de boete op overtreding van de leerplicht de afgelopen jaren sterk is verhoogd – tot wel € 4.500 – maakt dat de druk van ouders op directeuren ook is toegenomen en de kans op procedures daarmee ook. Het is daarmee zaak om de regels te kennen en deze strikt toe te passen. Capra Advocaten is graag bereid directeuren daarbij van advies en ondersteuning te voorzien.

Bart Jeroen Boiten