TAR bestaat 25 jaar

Het Tijdschrift voor ambtenarenrecht bestaat 25 jaar en heeft dat gevierd met een speciaal jubileumnummer, vol artikelen op het vakgebied. Ik beveel eenieder de lezing hiervan ten zeerste aan. Het is alleen jammer dat sommige auteurs de verleiding niet hebben kunnen weerstaan om, als een soort ceterum censeo, geheel los van de door hen behandelde onderwerpen, te poneren dat het ambtenarenrecht maar beter afgeschaft kan worden.

De status aparte van de ambtenaar blijft voor sommige mensen kennelijk fascinerend. Het bestaan van een onderscheid tussen ambtenarenrecht en arbeidsrecht is voor hen iets wat op zichzelf al onjuist is, iets wat in beginsel oneerlijk is. Ik snap dat gevoel niet zo goed.

Er wordt op tal van manieren onderscheid gemaakt in arbeidsvoorwaarden. Als u werkzaam bent in het onderwijs hebt u meer vakantie dan als u werkzaam bent op een gemeentehuis, maar daar hebt u weer meer vakantie dan als u werkzaam bent in de advocatuur. In de ene bedrijfstak zal het loon wat hoger zijn dan in de andere, en bij dat andere zijn de secundaire arbeidsvoorwaarden misschien weer wat beter. Je hoort zelden iemand roepen dat het een schande is dat er zulke verschillen bestaan.

Voor het bestaan van een apart ambtenarenrecht valt beslist het een en ander te zeggen. Ik heb dat al vaak gedaan, en zal dat op deze plaats niet doen, omdat ik de discussie eens om wil keren. Wie heeft er eigenlijk last van het bestaande onderscheid? Niet de ambtenaar. Ik heb nog nooit een ambtenaar horen klagen dat het heel onrechtvaardig was dat hij geen arbeidsovereenkomst had. Ook niet de werknemer in het bedrijfsleven. Hebt u ooit op een verjaarsfeestje of bij de buurtbarbecue bittere verwijten gehoord van niet-ambtenaren over uw ambtelijke rechtspositie waardoor u zo’n ongerechtvaardigd voordeel genoot? Niet de overheidswerkgever. Het fabeltje dat ambtenaren niet kunnen worden ontslagen is naar ik mag hopen nu toch echt wel uit de wereld geholpen. Niet de werkgever in het bedrijfsleven. Die wil vermoedelijk echt geen overheidswerkgever worden en het zal hem een zorg zijn dat voor een overheidswerkgever een andere vorm van arbeidsrecht geldt.

De enigen die over het onderscheid vallen zijn scribenten op het gebied van het ambtenaren- en arbeidsrecht, die het onderscheid niet goed in hun systeem kunnen inpassen. Dat is een te smalle basis voor afschaffing van het ambtenarenrecht, als wordt bedacht dat die afschaffing een omvormingsoperatie vergt die vele miljoenen kost.

Als we dan ook nog bedenken dat de enkele omstandigheid dat er twee soorten arbeidsrecht bestaan voor beide rechtssoorten verrijkend is (denk aan de doorwerking van civielrechtelijke jurisprudentie in het ambtenarenrecht, of die van het aan het ambtenarenrecht ontleende rechtszekerheidsbeginsel in het civiele arbeidsrecht) kunnen we mijns inziens concluderen dat die scribenten hun aandacht beter op andere zaken kunnen richten.

De jubileumbundel van TAR werd ons feestelijk gepresenteerd in Utrecht, in een kapel behorende bij de Oud-katholieke kathedraal. Achter een onaanzienlijke voorgevel bleek een werkelijk prachtige kerkzaal schuil te gaan. Ik bedacht tevreden dat die er nooit geweest zou zijn als we in Nederland maar één soort katholieken zouden hebben.