Verboden

Ik rook pijp. Ik meld dat maar eerst, want dan weet u dat mijn hekel aan het rookverbod in de horeca ook is ingegeven door eigenbelang. Dit verbod belemmert mij om restaurants (en tot voor kort ook café’s) te bezoeken, en ik ben dan ook de laatste jaren “geen uitgaanstype”, zoals dat heel vroeger in contactadvertenties werd vermeld.

Toch denk ik dat ik ook een hekel aan het verbod zou hebben gehad als ik niet rookte. Het heeft iets bedillerigs, iets van fijn anderen hun pleziertje ontnemen want pleziertjes zijn maar slecht voor mensen en het leven hoort niet leuk te zijn.

Stel dat ik de baas zou zijn van de Voedsel- en Warenautoriteit, en dat ik op de naleving van het verbod moest toezien, dan zou ik vast nog steeds een hekel aan dat verbod hebben. Ik zou dan, denk ik, de keus hebben tussen mijn hekel strikt privé houden en gewoon mijn werk doen of een andere baan zoeken. Misschien zou ik het bevoegd gezag nog beleefd kunnen vragen mij op grond van gewetensbezwaren (als je mijn hekel al als een gewetensbezwaar kunt omschrijven) met andere werkzaamheden te belasten, of mij dit deeltje van mijn werkzaamheden niet te laten doen (trouwambtenaren doen zulke dingen soms, geloof ik). Ik denk niet dat het mij, als ik directeur van de VWA was, vrij zou staan om tegen mijn bestuurlijke baas te zeggen dat ik een hekel had aan dat rookverbod en dat “mijn” dienst dus niet zou toezien op de naleving ervan. Stivoro en het Astmafonds zouden mijn ontslag eisen, en ze zouden nog groot gelijk hebben ook.

Ik draag geen boerka. Ik vind het geen flatteuze dracht. Ik zal dan ook persoonlijk niet worden getroffen door een eventueel boerkaverbod. Toch ben ik daar niet zo erg voor. Het heeft iets bedillerigs, iets van anderen fijn verbieden om te leven zoals ze willen leven, omdat ze best zo kunnen leven als wij, want wij dragen toch ook geen boerka en trouwens, boerka’s zijn maar slecht want ze zijn onderdrukkend en we moeten mensen verbieden zich te laten onderdrukken, ook als ze dat zelf willen.

Stel dat ik korpschef zou zijn van een politieregio, en dat ik op de naleving van een boerkaverbod moest toezien. Dan zou ik, denk ik, de keus hebben tussen het voor mijzelf houden van mijn tegenzin tegen dat verbod, of het zoeken van een andere baan. Ik denk niet dat het mij vrij zou staan om te zeggen dat ik niet zou meewerken aan de naleving van dat verbod, en al helemaal niet dat het mij vrij zou staan om te zeggen dat “mijn” hele korps daar niet aan zou meewerken, omdat ik het verbod nu eenmaal geen goed idee vind.

De wetgever maakt wetten, bestuurders nemen besluiten en ambtenaren voeren die wetten en besluiten uit. Dat kan ambtenaren soms in een gewetensconflict brengen. Het zijn beslist niet altijd de slechtste ambtenaren die in zo een gewetensconflict komen. Misschien moet, in het uiterste geval, zo een ambtenaar luisteren naar de stem van zijn geweten, en melden dat hij dat werk niet (zelf) kan doen, en om overplaatsing of ontslag verzoeken. Maar hij mag natuurlijk nooit de uitvoering van een wet of een besluit saboteren omdat hij het een slechte wet of een slecht besluit vindt. De ambtenaar die dat wel doet weet niet zo goed wat een rechtsstaat is.