Rechtspositionele mogelijkheden versus politieke wenselijkheden en andersom

Wanneer je als jurist betrokken wordt bij een rechtspositionele kwestie, dan ontstaat onmiddellijk de neiging – ik wil de term Pavlov-reactie in dat verband vermijden – om nauwgezet te inventariseren wat de feiten en de omstandigheden zijn die ten grondslag liggen aan de kwestie, daar het sjabloon van regelgeving en jurisprudentie overheen te leggen om vervolgens tot een gedegen juridisch advies te komen. Dat is het juridische handwerk. Een handwerk dat je als advocaat ook goed moet beheersen. Sterker nog, een handwerk waar je als adviseur in arbeidsverhoudingen binnen de overheid in moet excelleren. Uiteindelijk is het immers de basis waarop een rechtspositioneel besluit zijn verankering in dient te vinden. Dat gedegen juridische advies.

Dat gedegen juridische advies krijgt echter pas echt zijn waarde als je als adviseur doordrongen bent van het gegeven dat je werkt voor de overheid en daardoor te allen tijde het besef moet hebben dat het juridische advies ingebed moet worden in een andere realiteit. Een realiteit waarin vaak andere afwegingskaders dan de strikt rechtspositionele juridische gehanteerd worden. Ik doel dan op de bestuurlijk politieke realiteit. Deze bestuurlijk politieke realiteit kan onder omstandigheden met zich brengen dat het gedegen, goed onderbouwde, juridische advies toch niet voor de cliënt, die overheidswerkgever, dat bestuursorgaan, de meest gewenste oplossing brengt. Een goed adviseur in arbeidsverhoudingen binnen de overheid weet dat en zal er door middel van zijn deskundigheid en creativiteit altijd naar streven om de juridische mogelijkheden af te stemmen op de politiek bestuurlijke wenselijkheden. Vaak zal dit betekenen dat de juridisch principieel te adviseren weg, bestuurlijk politiek toch niet de meest gewenste is. Vanuit de verantwoordelijkheid als rechtspositie-jurist zal de adviseur van het bestuur, de adviseur van de overheidswerkgever, vervolgens er zorg voor moeten dragen dat binnen de grenzen van wat rechtspositioneel mogelijk is toch een politiek bestuurde wenselijkheid wordt gerealiseerd. Vaak zal dat overleg betekenen over mogelijke compromissen. Vaak ook zullen oplossingsrichtingen ontstaan waar niet eerder aan gedacht is. Naar hun aard tegenstrijdig lijkende belangen worden dan met elkaar in overeenstemming gebracht. Een compromis dat politiek wenselijk en rechtens verdedigbaar is. De politieke dimensie van het vak van de adviseur in arbeidsverhoudingen binnen de overheid.