Wijziging van de Wet openbaarheid van bestuur om misbruik te voorkomen

Wijziging van de Wet openbaarheid van bestuur om misbruik te voorkomen

Wijziging van de Wet openbaarheid van bestuur om misbruik te voorkomen 150 150 Capra Advocaten

Er is al een aantal jaar een discussie gaande over de mogelijkheid  om misbruik te maken van  de Wet openbaarheid van bestuur, de Wob. Het gaat dan om het indienen van een Wob-verzoek dat niet gericht is op openbaarmaking van de informatie, maar op het incasseren van dwangsommen die de indiener van het Wob-verzoek ontvangt als de overheidsinstantie niet of te laat aan het Wob-verzoek kan voldoen.  In 2013 hebben de Vereniging van Gemeentesecretarissen en de VNG al brieven geschreven aan de Tweede Kamer om hun ongenoegen te uiten over het oneigenlijk gebruik van de Wob.  Zij vragen om de Wob buiten het toepassingsbereik van de wettelijke dwangsomregeling te plaatsen en om maatregelen te treffen om het misbruik van de Wob te stoppen.

Rechtspraak

Eerder heb ik al geschreven over de lijn die in de rechtspraak is ingezet om misbruik van de Wob tegen te gaan. De Raad van State hanteert inmiddels een strenge lijn met betrekking tot de vraag wat onder een Wob-verzoek kan worden verstaan. Een enkel verzoek om informatie wordt minder snel als Wob-verzoek gekwalificeerd en uit zijn uitspraken van  19 november 2014 volgt dat misbruik van recht, c.q. misbruik van de bevoegdheid om Wob-verzoeken in te dienen niet loont (ABRvS 19 november 2014, ECLI:RVS:2014:4129; ECLI:RVS:2014:4135). Uit de overwegingen van de Raad van State is op te maken dat als op grond van de feiten en omstandigheden misbruik is aan te nemen, de bestuursrechtelijke weg met succes kan worden afgesloten en dwangsommen niet geïncasseerd kunnen worden.

Misbruik wordt overigens, logischerwijs, niet heel snel aangenomen. Het moet op grond van voldoende feiten en omstandigheden duidelijk zijn dat misbruik aan de orde is. Maar als evident is dat een rechtsmiddel wordt aangewend zonder redelijk doel, of voor een ander doel dan waarvoor het is bedoeld,  er zijn bijvoorbeeld andere juridische mogelijkheden  om aan informatie te komen, dan kan de betrokkene zijn wettelijke bevoegdheid om een dwangsom te incasseren niet met succes inroepen.

Gelet op de stand van de rechtspraak, wordt in de literatuur inmiddels door sommigen bepleit dat afzonderlijke wetgeving om misbruik van de Wob te voorkomen niet meer nodig is.

Wetsvoorstel tot wijziging van de Wet openbaarheid van bestuur

Minister Plasterk heeft op 10 december 2014 evenwel een wetsvoorstel wijziging Wet openbaarheid van bestuur (hierna: het wetsvoorstel) ingediend bij de Tweede Kamer dat onder meer beoogt de dwangsomregeling te schrappen voor Wob-verzoeken. De maatregel om de wettelijke dwangsomregeling niet langer van toepassing te achten bij een Wob-verzoek, komt ook terug in het wetsvoorstel Wet open overheid – dat een opvolger beoogt te zijn voor de Wob. De verwachting van de wetgever is echter dat het wetsvoorstel waarbij de Wob wordt gewijzigd, vanwege de beperkte omvang en inhoud, sneller tot wet zal kunnen worden verheven dan de Wet open overheid.

Misbruik van de Wob wordt aangepakt in wetsvoorstel ‘wijziging Wob’

De wetgever noemt in de Memorie van Toelichting van het wetsvoorstel de hiervoor genoemde uitspraak van 19 november 2014. Deze uitspraak wordt van groot belang geacht om misbruik aan te pakken, maar opgemerkt wordt dat het vaak moeilijk is om aan te tonen dat een verzoek een ander doel heeft dan het verkrijgen van informatie. Het buiten toepassing verklaren van de wettelijke dwangsomregeling (paragraaf 4.1.3.2 van de Awb) betekent, kort gezegd, dat Wob-verzoeken gericht op het incasseren van de dwangsommen niet meer aan de orde kunnen zijn. Beroep tegen het niet tijdig nemen van een besluit blijft uiteraard mogelijk.

Het wetsvoorstel geeft nog enkele aanvullende maatregelen, onder andere in geval van omvangrijke verzoeken respectievelijk het geval dat de wijze waarop het Wob-verzoek wordt ingediend tijdige besluitvorming frustreert. In het eerste geval, een omvangrijk Wob-verzoek, kan de rechter bijvoorbeeld, in afwijking van artikel 8:55d, lid 1 Awb een op het verzoek afgestemd beslistermijn bepalen als een beroep tegen het niet tijdig nemen van een besluit gegrond wordt verklaard. Het bevoegd gezag moet dan in de procedure onderbouwen hoeveel tijd het nodig heeft om op het Wob-verzoek te beslissen. Als dan vervolgens niet wordt beslist binnen de door de rechter bepaalde op het verzoek afgestemde termijn, verbeurt het bevoegd gezag alsnog dwangsommen (artikel 8:55d, lid 2 Awb).

Indien de manier waarop een (omvangrijk) Wob-verzoek is ingediend kennelijk een tijdige besluitvorming frustreert, kan de rechter voorts een langere termijn bepalen dan de wettelijk genoemde termijn van twee weken (artikel 8:55d, lid 1 Awb) om alsnog het besluit bekend te maken. De rechter kan ik zo’n geval ook bepalen dat de vergoeding van de proces- en griffiekosten door het bevoegd gezag achterwege blijft. De rechter kan bovendien  bepalen dat de vergoeding van proces- en griffiekosten achterwege blijft, als door de opstelling van de Wob-verzoeker geen overeenstemming is bereikt over de opschorting van de beslistermijn.

Kritische geluiden over het wetsvoorstel

De Raad voor de Rechtspraak heeft zich kritisch uitgelaten over het schrappen van de wettelijke dwangsomregeling. De Wob-verzoekers die te goeder trouw zijn worden hierdoor geraakt, aldus de Raad voor de Rechtspraak. Gevreesd wordt dat de mogelijkheid om rechtstreeks beroep in te stellen bij het uitblijven van een tijdig besluit een te hoge drempel zal blijken te zijn. Een ongewenst neveneffect kan volgens de Raad voor de Rechtspraak daarom zijn dat bestuursorganen minder voortvarend zullen reageren op Wob-verzoeken.

Ook de vaste commissie voor Binnenlandse Zaken, belast met het voorbereidend onderzoek van het wetsvoorstel, heeft op 10 februari jl. onder andere aan de regering gevraagd of er nog alternatieven zijn om de overheid aan te sporen tot tijdige besluitvorming. Daarnaast zijn er onder andere vragen gesteld over de proportionaliteit en de neveneffecten van het wetsvoorstel, de stand van zaken in de rechtspraak en de relatie van het wetsvoorstel met het wetsvoorstel Wet open overheid. Het is nu even afwachten op de antwoorden van de regering. Capra blijft het voor u in de gaten houden.

per 1 mei 2022 geld de Wet open overheid, dit kan van invloed zijn op de inhoud van dit artikel. Voor actuele informatie: neem contact op met het Expertteam Privacy en Open Overheid.

Contact over dit onderwerp

Teaser Medezeggenschap

Onze mensen

Heeft u vragen en/of opmerkingen neem dan contact op met een van onze specialisten!

Gerelateerd

Een melding grensoverschrijdend gedrag. En dan? 150 150 Capra Advocaten

Een melding grensoverschrijdend gedrag. En dan?

Artikel

lees meer
De Wet open overheid in de zorgsector 150 150 Capra Advocaten

De Wet open overheid in de zorgsector

Artikel

lees meer
Schending van privacy – reden voor ontslag? 150 150 Capra Advocaten

Schending van privacy – reden voor ontslag?

Artikel

lees meer
Privacy-perikelen rondom thuiswerken 150 150 Capra Advocaten

Privacy-perikelen rondom thuiswerken

Artikel

lees meer
Vertrouwen is goed, controleren is beter? 150 150 Capra Advocaten

Vertrouwen is goed, controleren is beter?

Artikel

lees meer
AI-regulatie in vogelvlucht 150 150 Capra Advocaten

AI-regulatie in vogelvlucht

Artikel

lees meer
5 jaar AVG 150 150 Capra Advocaten

5 jaar AVG

Artikel

lees meer
Ontvlechting Reinier Haga Groep, het enquêterecht in de zorg 150 150 Capra Advocaten

Ontvlechting Reinier Haga Groep, het enquêterecht in de zorg

Artikel

lees meer
Harmoniseren van arbeidsvoorwaarden: een mysterie ontrafeld 150 150 Capra Advocaten

Harmoniseren van arbeidsvoorwaarden: een mysterie ontrafeld

Artikel

lees meer
Persoonlijke beleidsopvattingen onder de Woo 150 150 Capra Advocaten

Persoonlijke beleidsopvattingen onder de Woo

Artikel

lees meer
Ontslag werkneemster ROC na publicatie kritisch boek 150 150 Capra Advocaten

Ontslag werkneemster ROC na publicatie kritisch boek

Artikel

lees meer
Kennisbijeenkomst Capra Maastricht 31 maart 2022 150 150 Capra Advocaten

Kennisbijeenkomst Capra Maastricht 31 maart 2022

Online kennisbijeenkomst 3 maart 2022

lees meer
Kennisbijeenkomst Capra Zwolle 3 maart 2022 150 150 Capra Advocaten

Kennisbijeenkomst Capra Zwolle 3 maart 2022

Online kennisbijeenkomst 3 maart 2022

lees meer
Het beroepsgeheim van de bedrijfsarts volgens de tuchtrechter 150 150 Capra Advocaten

Het beroepsgeheim van de bedrijfsarts volgens de tuchtrechter

Artikel

lees meer
Privacy in het onderwijs aan de hand van enkele uitspraken 150 150 Capra Advocaten

Privacy in het onderwijs aan de hand van enkele uitspraken

Artikel

lees meer
Wet open overheid: doel en reikwijdte 150 150 Capra Advocaten

Wet open overheid: doel en reikwijdte

Artikel

lees meer
Wet open overheid pauze-webinars 150 150 Capra Advocaten

Wet open overheid pauze-webinars

U verzorgt uw kopje koffie, wij bespreken met u de inwerkingtreding van de Woo en relevante actuele rechtspraak

lees meer
Zeg werknemer, ben jij gevaccineerd? 150 150 Capra Advocaten

Zeg werknemer, ben jij gevaccineerd?

Artikel

lees meer
Het coronavirus en arbeidsrechtelijke vragen Zorg
Het coronavirus en privacyrechtelijke vragen 1986 1286 Capra Advocaten

Het coronavirus en privacyrechtelijke vragen

Artikel

lees meer
Doorzoeken van de mailbox van de werknemer 150 150 Capra Advocaten

Doorzoeken van de mailbox van de werknemer

Artikel

lees meer
Een terugblik op de online Privacy Pauze van 25 mei 2021 150 150 Capra Advocaten

Een terugblik op de online Privacy Pauze van 25 mei 2021

Artikel

lees meer
Een nieuw model van de verwerkersovereenkomst 150 150 Capra Advocaten

Een nieuw model van de verwerkersovereenkomst

Artikel

lees meer
Structuurwijziging van de ambtelijke top van de gemeente 150 150 Capra Advocaten

Structuurwijziging van de ambtelijke top van de gemeente

Artikel

lees meer
Wet Woo: gevolgen voor de onderwijssector 150 150 Capra Advocaten

Wet Woo: gevolgen voor de onderwijssector

Artikel

lees meer
Het OR-privacyboekje 150 150 Capra Advocaten

Het OR-privacyboekje

Artikel

lees meer
Toegangstesten en testbewijzen in het onderwijs (mbo en ho) 150 150 Capra Advocaten

Toegangstesten en testbewijzen in het onderwijs (mbo en ho)

Artikel

lees meer
Een eerste blik op de Wet open overheid 150 150 Capra Advocaten

Een eerste blik op de Wet open overheid

Artikel

lees meer
Online Privacy Pauze 150 150 Capra Advocaten

Online Privacy Pauze

U verzorgt uw kopje koffie, wij bespreken met u het laatste privacy-nieuws in het publieke domein.

lees meer
Een jaar later en 100 adviezen van het OMT verder: Covid-19 150 150 Capra Advocaten

Een jaar later en 100 adviezen van het OMT verder: Covid-19

Artikel

lees meer
Datalek: voorkomen is beter dan genezen 150 150 Capra Advocaten

Datalek: voorkomen is beter dan genezen

Artikel

lees meer
Verplicht vaccineren, ja of nee? 150 150 Capra Advocaten

Verplicht vaccineren, ja of nee?

Artikel

lees meer
Online Privacy Pauze 150 150 Capra Advocaten

Online Privacy Pauze

U verzorgt uw kopje koffie, wij bespreken met u het laatste privacy-nieuws in het publieke domein.

lees meer
Virtuele Privacy Pauze 150 150 Capra Advocaten

Virtuele Privacy Pauze

U verzorgt uw kopje koffie, wij bespreken met u het laatste privacy-nieuws in het publieke domein.

lees meer
Niet ieder informatieverzoek is een Wob-verzoek! 150 150 Capra Advocaten

Niet ieder informatieverzoek is een Wob-verzoek!

Artikel

lees meer
Privacy: enkele hoogtepunten van de afgelopen maand 150 150 Capra Advocaten

Privacy: enkele hoogtepunten van de afgelopen maand

Artikel

lees meer
Autoriteit Persoonsgegevens over privacy en corona 150 150 Capra Advocaten

Autoriteit Persoonsgegevens over privacy en corona

Artikel

lees meer
Focus op privacy 150 150 Capra Advocaten

Focus op privacy

Artikel

lees meer
12 Vragen en antwoorden over de AVG 150 150 Capra Advocaten

12 Vragen en antwoorden over de AVG

Artikel

lees meer
De Wet openbaarheid van bestuur 150 150 Capra Advocaten

De Wet openbaarheid van bestuur

Artikel

lees meer
Wachtgeldgegevens en de Wob 150 150 Capra Advocaten

Wachtgeldgegevens en de Wob

Artikel

lees meer
Schrapping dwangsom uit Wet openbaarheid van bestuur (Wob) 150 150 Capra Advocaten

Schrapping dwangsom uit Wet openbaarheid van bestuur (Wob)

Artikel

lees meer
Een Wobverzoek: is het document voor intern beraad? 150 150 Capra Advocaten

Een Wobverzoek: is het document voor intern beraad?

Artikel

lees meer
Mag RTL Nieuws alles vragen? 150 150 Capra Advocaten

Mag RTL Nieuws alles vragen?

Artikel

lees meer
Vertrouwelijk of openbaar? 150 150 Capra Advocaten

Vertrouwelijk of openbaar?

Artikel

lees meer
Geheimhoudingsbeding geen reden voor afwijzing Wob-verzoek 150 150 Capra Advocaten

Geheimhoudingsbeding geen reden voor afwijzing Wob-verzoek

Artikel

lees meer

Blijf op de hoogte

Blijf op de hoogte over ontwikkelingen, interessante jurisprudentie en wetswijzigingen op het gebied van arbeidsverhoudingen binnen de sectoren overheid, onderwijs en zorg. Selecteer welke nieuwsbrieven u wilt ontvangen en wij houden u op de hoogte.

Vestiging Den Haag
Laan Copes van Cattenburch 56
2585 GC Den Haag
Telefoon 070-364 81 02
Fax 070-361 78 47
denhaag@capra.nl

Vestiging ‘s-Hertogenbosch
Bastion Vught 1
5211 CZ ‘s-Hertogenbosch
Telefoon 073-613 13 45
Fax 073-614 82 16
s-hertogenbosch@capra.nl

Vestiging Zwolle
Terborchstraat 12
8011 GG Zwolle
Telefoon 038-423 54 14
Fax 038-423 47 84
zwolle@capra.nl

Vestiging Maastricht
Spoorweglaan 7
6221 BS Maastricht
Telefoon 043-7 600 600
Fax 043-7 600 609
maastricht@capra.nl