Passend onderwijs in de praktijk: Verantwoordelijkheid van een school bij aanmelding van een leerling

Op 1 augustus 2014 zal de Wet passend onderwijs in werking treden. Met de invoering van passend onderwijs krijgen schoolbesturen de verantwoordelijkheid (zorgplicht) om voor alle kinderen die worden aangemeld, of staan ingeschreven, een zo passend mogelijk onderwijsaanbod te doen. Dat betekent niet dat de school alle leerlingen moet toelaten. Als onderzoek uitwijst dat de school de ondersteuning die het kind nodig heeft niet kan bieden, moet een passende plek worden geboden op een andere school voor regulier of speciaal onderwijs. Om alle kinderen een passende onderwijsplek te bieden, gaan scholen samenwerken in regionale samenwerkingsverbanden. In deze samenwerkingsverbanden werken het regulier en speciaal onderwijs (cluster 3 en 4) samen. Maar wat moet een school in het voortgezet onderwijs nu precies doen als een leerling met een extra ondersteuningsbehoefte zich aanmeldt?

Een stappenplan ter ondersteuning van scholen om hun zorgplicht in te vullen bij de aanmelding van een leerling met een extra ondersteuningsbehoefte:

1. Ouders melden leerling aan bij reguliere school

Ouders melden hun kind ten minste 10 weken voor het begin van het schooljaar schriftelijk aan bij de school van hun keuze. Hierbij dienen de aanmeldingsvoorwaarden van de school in acht te worden genomen (o.a. respecteren van de grondslag van de school etc.). Tevens dienen ouders bij de aanmelding aan te geven dat ze vermoeden dat hun kind extra ondersteuning nodig heeft.

Na aanmelding heeft de school 6 weken de tijd om een passende plek voor een leerling te vinden en te beslissen over de toelating van een leerling. Dit zijn gewone weken en geen schoolweken. Deze periode kan eenmaal met 4 weken worden verlengd. Heeft het bestuur na 10 weken nog geen besluit genomen, dan heeft de leerling recht op tijdelijke plaatsing op de school van aanmelding tot de school wel een goede plek heeft gevonden.

2. School onderzoekt of extra ondersteuning nodig is

De school schat op basis van de door de ouders aangeleverde informatie in of de leerling extra ondersteuning nodig heeft. Dit doet een school op basis van eigen ervaring en kennis. Als de school vindt dat de informatie daar aanleiding voor geeft, kan de school onderzoeken of de leerling extra ondersteuning nodig heeft. Om te onderzoeken of een leerling extra ondersteuning nodig heeft, gebruikt de school de informatie van de ouders, eventueel aangevuld met informatie van het onderwijskundig rapport van de voorgaande school voor primair onderwijs. Heeft de school onvoldoende informatie voor een goede beoordeling, dan kan de school extra informatie vragen aan de ouders. Wil de school dat een psycholoog of een orthopedagoog aanvullend onderzoek doet, dan moeten de ouders daar toestemming voor geven. Ook als de school bij andere instanties informatie wil opvragen, moeten de ouders toestemming geven. Wanneer deze aanvullende informatie niet beschikbaar is of komt, moet de school het onderzoek uitvoeren met de informatie die wel beschikbaar is.

Indien geen extra ondersteuning nodig is, dan volgt toelating volgens de reguliere aanmeldingsprocedure.

3. School heeft zorgplicht

Als blijkt dat een leerling extra ondersteuning nodig heeft om het onderwijs goed te kunnen doorlopen moeten extra inspanningen worden verricht. De school onderzoekt eerst of zij zelf een passend aanbod kan bieden. De Wet gelijke behandeling op grond van handicap of chronische ziekte dient in acht te worden genomen. Daarbij spelen 3 factoren een belangrijke rol, te weten de (on)mogelijkheden van het kind, de (on)mogelijkheden van de school en de wensen van de ouders. Als de plaatsing een onevenredige belasting vormt voor de school, heeft zij een argument om de leerling niet toe te laten. Indien de school de extra ondersteuning van de leerling zelf kan bieden, dan kan worden overgegaan tot plaatsing op de aanmeldschool.

Voor leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben, stelt de school een ontwikkelingsperspectief op. Hierin staat welke onderwijsdoelen de leerling zal kunnen halen. De school voert op overeenstemming gericht overleg met de ouders over het opstellen van het ontwikkelingsperspectief. Scholen in het voortgezet onderwijs betrekken ook de leerling zelf hierbij. Indien de leerling meerderjarig is, is de school hiertoe zelfs verplicht. Verder gebruikt de school medische gegevens, informatie over eerder verleende hulp en ondersteuning en behaalde leerresultaten. Ze kijkt naar de thuissituatie en doet eventueel aanvullende observaties of onderzoek. Op basis van al deze informatie stelt de school het ontwikkelingsperspectief van de leerling op. Met het ontwikkelingsperspectief komt het bestaande handelingsplan te vervallen.
Kan een school de extra ondersteuning zelf niet bieden dan dient plaatsing bij een andere reguliere school respectievelijk plaatsing in het voortgezet speciaal onderwijs te worden onderzocht.

4. Voorwaarden voor plaatsing op een andere reguliere school

Als een reguliere school constateert dat een leerling extra ondersteuning nodig heeft en de school kan die ondersteuning zelf niet bieden, dan gaat de school in overleg met de ouders. In dat gesprek geeft de school aan of er een reguliere school is die wel een passend programma kan bieden en zo ja, welke school dit is. Dit kan een school binnen het eigen samenwerkingsverband zijn, maar dat is niet verplicht. De school heeft hiermee nog niet aan de volledige zorgplicht voldaan. De school van aanmelding moet op basis van het gesprek met de ouders een voorstel doen voor plaatsing op een andere reguliere school of een school voor speciaal onderwijs. Deze school moet plek hebben en bereid zijn om de leerling toe te laten. Het is dan aan de ouders om hun kind vervolgens bij die school in te schrijven. Pas op het moment van inschrijving op die andere school gaat de zorgplicht over naar de nieuwe school.

5. Voorwaarden voor plaatsing in voortgezet speciaal onderwijs

Een voorwaarde voor plaatsing in het voortgezet speciaal onderwijs is dat het samenwerkingsverband daarmee instemt. In dat geval krijgt de leerling een toelaatbaarheidsverklaring (tlv). In het ondersteuningsplan van het samenwerkingsverband staat in de vorm van processen en criteria beschreven welke leerlingen in aanmerking komen voor plaatsing in het voortgezet speciaal onderwijs. Om te beoordelen of een leerling een tlv krijgt vraagt het samenwerkingsverband in elk geval advies aan deskundigen. Bij een positief besluit geeft het samenwerkingsverband een tlv af. Daarop staat het nummer van het samenwerkingsverband, van de toelaatbaarheidsverklaring, de start- en einddatum en het bekostigingsniveau (laag/midden/hoog). Verder geldt dat het bevoegd gezag van de school van aanmelding de tlv aanvraagt. Dit is dus niet de verantwoordelijkheid van de ouders. Als het samenwerkingsverband geen tlv afgeeft, moet de school waar de leerling is aangemeld op zoek naar een andere passende plek voor de leerling. De zorgplicht blijft dan bij de aanmeldingsschool.

6. Aanmelding bij een school voor voortgezet speciaal onderwijs

De aanmelding bij het voortgezet speciaal onderwijs gebeurt altijd schriftelijk. Bij aanmelding dienen de aanmeldingsvoorwaarden van de school in acht te worden genomen (o.a. respecteren van de grondslag van de school etc.). Vervolgens gaat de zorgplicht in. De zorgplicht geldt ook als er voor de een leerling (nog) geen toelaatbaarheidsverklaring is afgegeven. De aanmeldingsschool moet voor deze leerling op zoek naar een andere passende plek.

Voorheen moesten ouders van een kind dat extra ondersteuning nodig had, zelf op zoek naar een geschikte school. Met de invoering van passend onderwijs krijgen scholen een zorgplicht. Dat betekent dat ze de verantwoordelijkheid krijgen om alle leerlingen een passende onderwijsplek te bieden. Vanaf 1 augustus 2014 melden ouders hun kind aan bij de school van hun keuze en heeft de school de taak om het kind een passende onderwijsplek te bieden. Op de eigen school, of op een andere school in het reguliere onderwijs of het voortgezet speciaal onderwijs. Een hele ommekeer dus.

Chantal de Blaeij