De verwijderde leerling en/of zijn ouders zullen deze vraag waarschijnlijk wel met ‘ja’ beantwoorden. Dit ongeacht welke reden de school voor de verwijdering heeft gegeven. Een school daarentegen zal een verwijdering lang niet altijd als straf beschouwen. Met name niet in het geval een leerling vanwege zijn behoefte aan specifieke zorg van school wordt verwijderd en naar een school gaat waar die zorg wel kan worden verleend (passend onderwijs). Anders ligt dit bij verwijdering als gevolg van wangedrag. In zo’n geval zal ook de school de verwijdering als bestraffende maatregel aanmerken. Hoe de verwijdering dan juridisch geduid moet worden lag voor in de zaak waarover de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State (ABRvS) op 13 december 2017 heeft geoordeeld.
Aan de beslissing om een leerlinge van een openbare scholengemeenschap in Almere te verwijderen, lag het verwijt ten grondslag dat zij betrokken was geweest bij een geweldsincident. Dit incident had buiten school, tijdens schooltijd, jegens een medeleerlinge plaatsgevonden. Het slachtoffer had lichamelijk letsel opgelopen en werd opgenomen in het ziekenhuis. Met betrekking tot dit incident is de betrokken leerlinge strafrechtelijk veroordeeld. Die veroordeling is onherroepelijk.
Het bezwaar tegen de verwijdering is ongegrond verklaard, het daartegen ingestelde beroep bij de rechtbank eveneens. De leerlinge stelde uiteindelijk zelf hoger beroep in bij de Afdeling. Zij stelde dat de verwijdering een straf (‘criminal charge’) was, zoals bedoeld in artikel 6 van het Europese Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM). Zij meende dan ook dat dat haar onschuld uitgangspunt moest zijn (onschuldpresumptie) en dat het strafrechtelijke bewijsrecht moest worden toegepast. Dit laatste brengt mee dat aan de eisen van de bewijsvoering door, in dit geval, de school, veel strengere eisen worden gesteld dan wanneer de verwijdering niet als ‘criminal charge’ wordt beschouwd. In dat geval volstaat het om de feiten aannemelijk maken.
Voor de beoordeling van de stelling knoopt de Afdeling eerst aan bij de Algemene wet bestuursrecht (Awb). Het gaat hier immers om een beslissing van het bestuur van een openbare school. Dit bestuur is in de meeste gevallen een bestuursorgaan als bedoeld in artikel 1:1, lid 1 onder b Awb. Artikel 5:2 Awb omschrijft de verschillende soorten sancties die een bestuursorgaan kan opleggen. “Bestraffende sanctie: een bestuurlijke sanctie voor zover deze beoogt de overtreder leed toe te voegen.”
Voor het antwoord op de vraag of de verwijdering als een bestraffende sanctie moet worden gezien, verwijst de Afdeling naar een eerdere uitspraak. Die uitspraak had betrekking op een maatregel van het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR). Het CBR had in een aantal gevallen het net behaalde rijbewijs ingetrokken omdat de betrokken examinator had gefraudeerd bij het afnemen van examens. De fraude bestond uit een te soepele toepassing van de rijvaardigheidseisen. Kandidaten die al vele malen elders rijexamen hadden gedaan, soms wel 10 keer, slaagden bij deze examinator steeds in één keer. De examinator liet zich hier overigens voor betalen. Er bestonden dan ook twijfels of de kandidaten wel aan de eisen voldeden. Het CBR had de gedupeerden bij het intrekken van het rijbewijs tegelijkertijd aangeboden tegen beperkte kosten opnieuw examen te doen. Hier was volgens de Afdeling dan ook geen sprake van het toevoegen van nadeel aan de gedupeerden. Verder speelde in de afweging van de Afdeling een rol dat de beslissing van het CBR erop gericht was de veiligheid van het wegverkeer te waarborgen.
Voor wat betreft de beslissing omtrent de verwijdering overweegt de Afdeling dat deze beoogde rust en veiligheid op en rond de school te waarborgen en niet gericht was op de benadeling van de leerlinge. De Afdeling merkt de verwijdering naar nationaal recht aan als een ordemaatregel en overweegt dat de verwijdering ook anderszins niet als een punitieve sanctie kan worden aangemerkt. Het enkele feit dat de verwijdering ingrijpend is voor de leerlinge maakt nog niet dat deze, gelet op de aard en het oogmerk van de maatregel, als ‘criminal charge’ heeft te gelden.
Wat mij betreft had deze wat algemene motivering aangevuld kunnen worden door te verwijzen naar de zorgplicht die op een school rust. Er kan immers pas verwijderd worden als een andere school bereid is om de betreffende leerling toe te laten. Juist dit punt leidt er mijns inziens toe dat een beslissing om een leerling te verwijderen niet beoogt nadeel aan de overtreder toe te brengen. De leerling kan de schoolloopbaan namelijk ononderbroken voortzetten.
Wat in het normale spraakgebruik dan ook wordt begrepen onder ‘straf’, hoeft dat in juridische zin, gelukkig, dus niet te zijn. Toch lijkt het wel verstandig om de aanduiding van de verschillende ‘straffen’ op scholen expliciet in het kader te plaatsen van het waarborgen van de goede gang op school, de eenduidige uitvoering van het pedagogisch beleid, etc. Een toelichting in het leerlingenstatuut en de schoolgids ligt daarbij voor de hand. Juridische haarkloverij over een terechte maatregel na wangedrag wordt hiermee mogelijk voorkomen.
Iets anders is nog dat in het geval van een verwijderingsbeslissing en een geschil daarover, ook de Geschillencommissie passend onderwijs ingeschakeld kan worden. De behandeling van het geschil door de commissie vindt plaats tijdens de bezwaarfase. Zie in dit verband artikel 27c WVO. Voorzien is, dat de commissie met name ingeschakeld wordt in het geval van verwijdering van een leerling in het kader van passend onderwijs. De commissie geeft namelijk een oordeel, rekening houdend met het schoolondersteuningsprofiel en het ondersteuningsplan (artikel 27c, lid 3 WVO). De uitspraak van de Geschillencommissie d.d. 28 november 2017 – oordeel 107900 (delen foto’s op Instagram) laat echter zien dat de commissie ook zonder dat van enig verband met passend onderwijs sprake is, een oordeel geeft over een verwijderingsbeslissing.
Niet voor juridische haarkloverij, maar wel om te zorgen dat een ingrijpende beslissing zoals de verwijdering van een leerling de rechterlijke toets zal doorstaan, is het in het algemeen raadzaam voor een school om zich tijdig te voorzien van bijstand.
Contact over dit onderwerp
Gerelateerd
- Alle
- Onderwijs Leerlingen, studenten en ouders
- Advies & bijstand
- Procesvoering
Rechtsbescherming studenten in het MBO – eerste rechtspraak ABRvS
Artikel
lees meerArbeidsongeschikte werknemer onbereikbaar. Wat nu?
Artikel
lees meerVast dienstverband of toch niet? Wat gaat er veranderen voor de zzp’er
Artikel
lees meerCAO akkoord Nederlandse Universiteiten
Artikel
lees meerJurisprudentie selectie Onderwijs – september 2024
Artikel
lees meerLeeftijdsdiscriminatie of toch niet?
Artikel
lees meerUitbreiding bevoegdheden ondernemingsraad
Artikel
lees meerExamenstunt met graffiti: leerling onterecht geweerd van Walibi-uitje, gala en diploma-uitreiking
Artikel
lees meerEen verworven recht, kan een arbeidsvoorwaarde zo maar ontstaan?
Artikel
lees meerJurisprudentie selectie Onderwijs – mei 2024
Artikel
lees meerHoofdlijnenakkoord: wat betekent dit voor het onderwijs?
Artikel
lees meerHet ‘kennen of kunnen’-criterium: over onderwijsrecht en Awb
Artikel
lees meerJurisprudentie selectie Onderwijs – april 2024
Artikel
lees meerJurisprudentie selectie Onderwijs – december 2023
Artikel
lees meerHet ABC van de Awb en meer …
Artikel
lees meerHelp! Roddel via een Gossip Girl-account over een docent of leerling. Wat nu?
Artikel
lees meerJurisprudentie selectie Onderwijs – augustus 2023
Artikel
lees meerOntslag op staande voet wegens stiekem uitje naar de Efteling
Artikel
lees meerContinuïteit onderwijs in gevaar door inperking tijdelijke contracten
Artikel
lees meerWijziging van de Awb – wat betekent dit voor het MBO?
Artikel
lees meerDe Wet open overheid in de zorgsector
Artikel
lees meerSchending van privacy – reden voor ontslag?
Artikel
lees meerJurisprudentie selectie Onderwijs – augustus 2023
Artikel
lees meerStudenten in het MBO – rechtsbescherming
Artikel
lees meerExperiment zorg en onderwijs: maatwerk in het (voortgezet) speciaal onderwijs
Artikel
lees meer(Criteria) aanvraag toelaatbaarheidsverklaring speciaal voortgezet onderwijs
Artikel
lees meerJurisprudentie selectie Onderwijs – mei 2023
Artikel
lees meerJurisprudentie selectie Onderwijs – maart 2023
Artikel
lees meerNiet toegelaten tot MBO-opleiding – nu een klacht, straks bezwaar
Artikel
lees meerJurisprudentie selectie Onderwijs – januari 2023
Artikel
lees meerJurisprudentie Onderwijs – selectie jaaroverzicht 2022
Artikel
lees meerJurisprudentie selectie Onderwijs – december 2022
Artikel
lees meerJurisprudentie selectie Onderwijs – november 2022
Artikel
lees meerJurisprudentie selectie Onderwijs – september 2022
Artikel
lees meerJurisprudentie selectie Onderwijs – juli 2022
Artikel
lees meerLunchwebinars: ongewenste omgangsvormen in het onderwijs
Drie korte webinars van 15 minuten over het onderwerp ‘ongewenste omgangsvormen in het onderwijs
lees meerJurisprudentie selectie Onderwijs – mei 2022
Artikel
lees meerJurisprudentie selectie Onderwijs – maart 2022
Artikel
lees meerJurisprudentie selectie Onderwijs – december 2021
Artikel
lees meerJurisprudentie selectie Onderwijs – september 2021
Artikel
lees meerJurisprudentie selectie Onderwijs – juni 2021
Artikel
lees meerHoera, de scholen gaan weer open?
Artikel
lees meerVerwijdering leerling: het belang van een goed dossier…
Artikel
lees meerJurisprudentie selectie Onderwijs – maart en april 2021
Artikel
lees meerJurisprudentie selectie Onderwijs – januari en februari 2021
Artikel
lees meerDe arbeidsrechtadvocaat als conflictmanager
Artikel
lees meerEen machtsstrijd tussen onderwijsbestuurders
Artikel
lees meerSelectie van jurisprudentie voor het onderwijs 3e kwartaal 2019
Artikel
lees meerSelectie Jurisprudentie Onderwijs 2e kwartaal 2019
Artikel
lees meerRechtspositionele maatregelen voorafgaand aan de normalisering
Artikel
lees meerAanpassingswetgeving WNRA: drie praktijkvragen beantwoord
Artikel
lees meerAdvies bij toepassing model arbeidsovereenkomst VNG
Artikel
lees meerScan uw lokale regelingen voor de invoering van de Wnra
Artikel
lees meerDe Wnra heeft gevolgen voor uw mandaat- en volmachtbesluiten
Artikel
lees meerDe Leerplichtwet en het Sociaal Medisch Advies
Artikel
lees meerSelectie Jurisprudentie Onderwijs 2e kwartaal 2018
Artikel
lees meerSelectie Jurisprudentie Onderwijs 1e kwartaal 2018
Artikel
lees meerEigenrisico dragen voor ZW en WGA: wat betekent dat?
Artikel
lees meerVan school verwijderd: is dat een straf?
Artikel
lees meerDe quotumregeling arbeidsbeperkten wordt geactiveerd
Artikel
lees meerRechtsbescherming onder de Wnra
Artikel
lees meerSelectie Jurisprudentie Onderwijs 4e kwartaal 2017
Artikel
lees meerWaarschuwing of toch een berisping?
Artikel
lees meerZwijgen is zilver, spreken is goud?
Artikel
lees meerHet recht op vergetelheid in het onderwijs
Artikel
lees meerDe verstandhouding tussen school en ouders
Artikel
lees meerMaakt normalisering een einde aan procedures over beoordelingen?
Artikel
lees meerSelectie Jurisprudentie Onderwijs 3e kwartaal 2017
Artikel
lees meerIn beeld: het ontslagrecht na de normalisering
Artikel
lees meerIedereen is gelijk, maar niet hetzelfde
Artikel
lees meerVerboden onderscheid naar leeftijd; uitvoering Generatiepact een stap te ver!?
Artikel
lees meerGeen sector-cao maar een eigen cao? De Wnra biedt ruimte voor ‘maatwerk’!
Artikel
lees meerWet normalisering rechtspositie ambtenaren: nieuwe ontwikkelingen en vervolgstappen
Artikel
lees meerBoetes en datalekken op grond van de Wet bescherming persoonsgegevens
Artikel
lees meerHet medisch beroepsgeheim onder druk
Artikel
lees meerDe Wet openbaarheid van bestuur
Artikel
lees meerPesten in het onderwijs in arbeidsrechtelijk perspectief
Artikel
lees meerPassend onderwijs: leuker kunnen we het niet maken …
Artikel
lees meerParent power of ouderlijke onmacht?
Artikel
lees meerPassend onderwijs in de praktijk: Verantwoordelijkheid van een school bij aanmelding van een leerling
Artikel
lees meerVan schoolbank naar beklaagdenbank
Artikel
lees meerTe vroeg in gebreke gesteld: geen dwangsom
Artikel
lees meerAanbesteden; een goed begin is het halve werk
Artikel
lees meer