De verstandhouding tussen school en ouders

De school en de ouders van de leerlingen: ze kunnen niet zonder, maar zeker ook niet altijd met elkaar. Beiden dienen hetzelfde belang (dat van het kind), maar kunnen door verschillende inzichten, gewekte verwachtingen, onduidelijke communicatie of persoonlijke omstandigheden nog wel eens tegenover elkaar komen te staan. Dit jaar werd zelfs regelmatig in de krant bericht dat ouders steeds vaker juridische stappen tegen de school van hun kind ondernemen.

Passend onderwijs zorgt voor conflicten

Sinds de invoering van de wet passend onderwijs in 2014 mag van scholen worden verwacht dat ze het onderwijs voor leerlingen zo passend mogelijk maken. Oók voor leerlingen met een bijzondere zorgbehoefte. In de praktijk zien wij dat dit passend onderwijs een forse extra belasting van het onderwijspersoneel vergt en dat – ook wegens gebrek aan middelen en tijd – niet altijd aan de verwachtingen van ouders kan worden voldaan. Ook de invulling van het ontwikkelingsperspectief van de leerling kan tot discussie leiden. Sinds een wetswijziging op 1 augustus 2017 geldt bovendien dat het ontwikkelingsperspectief pas kan worden vastgesteld als met de ouders overeenstemming is bereikt over het handelingsdeel.
Daarnaast kunnen school en ouders ook een andere visie hebben over de begeleiding van een leerling en over de vraag wie daarin op welke wijze moet bijdragen. Gesteld kan immers worden dat ook van ouders mag worden verwacht dat zij een bijdrage aan het ‘passend onderwijs’ van hun kind leveren, bijvoorbeeld door hun kind na school extra rekensommen voor te leggen of, als het kind hoogbegaafd is, met hun kind (uitdagende) naschoolse activiteiten te ondernemen.

Goede communicatie draagt bij aan voorkomen conflicten

Aan conflicten ligt niet zelden een gebrekkige communicatie ten grondslag. Het is dan ook belangrijk dat de school ervoor zorgt dat ouders goed geïnformeerd worden en zich betrokken voelen bij de ontwikkeling van hun kind. Niet alleen over cijfers en schooluitjes, maar bijvoorbeeld ook over de plotselinge, langdurige afwezigheid van een leerkracht. De school is overigens zelfs verplicht om de ouders goed te informeren. Zo volgt uit artikel 11 van de Wet op het primair onderwijs en uit artikel 23b van de wet op het voortgezet onderwijs, dat het bevoegd gezag, met inachtneming van het leerling- en onderwijsvolgsysteem waarin de vorderingen en resultaten van leerlingen worden vastgelegd, aan de ouders rapporteert over de vorderingen van hun kinderen.
De informatieverstrekking op zich is dus niet zo ingewikkeld. Het wordt doorgaans pas gecompliceerd als ouders, vaak na een echtscheiding, met elkaar in conflict zijn. Ouders moeten, ook als zij niet langer samenleven, relevante informatie over hun kind met elkaar delen en een niet met het gezag belaste ouder moet door de ander op de hoogte worden gesteld omtrent ‘gewichtige aangelegenheden met betrekking tot de persoon en het vermogen van het kind’ (artikel 377b lid 1 BW). Als de school weet dat de gescheiden ouders niet goed met elkaar communiceren, dan dienen beide ouders door de school van informatie te worden voorzien. Ten aanzien van de niet-gezaghebbende ouder is de school daartoe overigens pas verplicht als daartoe een verzoek van die ouder wordt ontvangen (artikel 1:377c BW). Volgens de Geschillencommissie passend onderwijs betreft de informatie die de school de niet-gezaghebbende ouder moet verstrekken de cognitieve en/of sociaal-emotionele ontwikkeling van het kind, zoals leerprestaties of medische kwesties. Hieronder valt bijvoorbeeld een schoolrapport, maar niet een uitnodiging voor een algemene ouderavond, een oudergesprek of het toesturen van een schoolfoto.
Al met al dient de school er, binnen de kaders van wet- en regelgeving en zonder deelnemer aan het conflict te worden, naar te streven beide ouders goed te bedienen. Het vaststellen van een protocol over de communicatie met en informatieverschaffing aan gescheiden ouders zal eraan bijdragen dat door alle medewerkers eenzelfde werkwijze wordt gehanteerd.

Verwijdering leerling is de laatste optie

Slechts in de meest extreme situaties kan een conflict met een ouder leiden tot verwijdering van de leerling. Verwijdering van een leerling is een bijzonder zware sanctie en kan pas serieus overwogen worden als alternatieve, lichtere maatregelen zijn beproefd en niet succesvol zijn gebleken. Op 3 oktober 2017 oordeelde de Geschillencommissie Passend onderwijs nog dat de aan een verwijderingsbesluit van een school ten grondslag gelegde feiten van onvoldoende gewicht waren. De school had een moeder onder meer verweten e-mails aan het managementteam te hebben verstuurd die ‘op onderdelen ongemotiveerd en kwetsend’ waren voor de directeur en de bestuurder. Hoewel het te begrijpen was dat de school hier actie tegen wilde ondernemen, stond dit gedrag van de moeder niet in verhouding tot het verwijderen van haar kind van de school (advies: 107797). Verder overwoog de commissie dat, hoewel de verstandhouding tussen de bestuurder en de moeder ernstig was beschadigd, de maatregel niet proportioneel was omdat er minder verstrekkende en niet beproefde alternatieven denkbaar waren, zoals het laten verlopen van contacten via de vader of een (tijdelijk) contactverbod of schoolpleinverbod voor de moeder.

Roep professionele hulp in om vastgelopen conflicten te ontrafelen

Hoewel zowel de school als de ouders het belang van het kind willen dienen, kan er op verschillende momenten gedurende de schooltijd van een kind wrijving tussen partijen ontstaan. Doorgaans valt dit op te lossen door een goed en open gesprek. Indien dat niet helpt, kan een school eenzijdig maatregelen treffen, waarbij uiteraard niet direct een onnodig zwaar middel mag worden ingezet. Mocht het toch niet lukken de vastgelopen verhouding tussen ouder en school te ontrafelen, neem dan voor advies contact op met een van de onderwijsspecialisten van Capra.