Op 14 december 2016 hebben Yvonne van Rooy, voorzitter van de BoZ, en Jacobine Geel, voorzitter van GGZ Nederland, de Governancecode Zorg 2017 gepresenteerd. Een belangrijke drijfveer voor het formuleren van een nieuwe code was gelegen in de toenemende druk van de rijksoverheid op de zorgbranche om stappen te zetten in het bevorderen van goed bestuur in de zorg, mede in het licht van de toegenomen (economische) vrijheid van zorgaanbieders.
Minister Schippers: ‘Goed bestuur is niet te vatten in afvinklijstjes’
Minister Schippers had reeds het voornemen kenbaar gemaakt om een wetsvoorstel “Goed Bestuur in de Zorg” aan het parlement voor te leggen. In haar brief van 22 januari 2015 aan de Voorzitter van de Tweede Kamer merkte de bewindsvrouw het volgende op: “Tegelijkertijd zijn we er zeer van doordrongen dat goed bestuur vooral te maken heeft met een open cultuur van transparantie, aanspreekbaarheid en verantwoording binnen instellingen (..) Het realiseren van een dergelijke cultuur laat zich lastig in harde en concrete regels vatten. Vermeden moet worden dat checklists de bredere verantwoordelijkheid van de bestuurder ondermijnt. (..) Een cultuur van goed bestuur is niet te vatten in afvinklijstjes. Om daar een goede balans in te vinden hebben wij ervoor gekozen om te kijken naar hoe we samen met het veld kunnen komen tot een meer responsieve bestuurscultuur”.
Het wetsvoorstel werd van tafel gehaald en de zorgsector kreeg de kans om de “meer responsieve bestuurscultuur” door een nieuwe code te bevorderen.
De zeven principes van de Governancecode 2017
Indachtig de kritiek van minister Schippers – “goed bestuur is niet te vatten in afvinklijstjes”- is de code ingrijpend van karakter veranderd. Daar waar er in de 2010-versie sprake was van een artikelsgewijs en vaak dwingend geformuleerde set van aanwijzingen en verplichtingen, bestaat de code in 2017 met name uit een opsomming van 7 principes:
- De maatschappelijke doelstelling en legitimatie van de zorgorganisatie is het bieden van goede zorg aan cliënten.
- De raad van bestuur en raad van toezicht hanteren waarden en normen die passen bij de maatschappelijke positie van de zorgorganisatie.
- De zorgorganisatie schept randvoorwaarden en waarborgen voor een adequate invloed van belanghebbenden.
- De raad van bestuur en raad van toezicht zijn ieder vanuit hun eigen rol verantwoordelijk voor de governance van de zorgorganisatie.
- De raad van bestuur bestuurt de zorgorganisatie gericht op haar maatschappelijke doelstelling.
- De raad van toezicht houdt toezicht vanuit de maatschappelijke doelstelling van de zorgorganisatie.
- De raad van bestuur en raad van toezicht ontwikkelen permanent hun professionaliteit en deskundigheid.
De principes worden in de code vervolgens in korte paragrafen toegelicht en uitgewerkt. Die uitwerking verschilt per onderdeel sterk. Daar waar bijvoorbeeld de normen en waarden uit principe 2 in de toelichting aanleiding vormen voor algemene, zo niet gratuite, bespiegelingen over bestuurlijk en sociaal wenselijk gedrag, wordt in de uitwerking van principe 4 de voorwaarde gesteld van een schriftelijke regeling over het handelen bij en beslechten van conflicten tussen de raad van toezicht en de raad van bestuur.
De Governancecommissie Gezondheidszorg blijft
Wat niet veranderd is – en dat is vanuit juridisch perspectief toe te juichen – is de toegang tot de Governancecommissie Gezondheidszorg (3.4 Naleving code). De commissie is ondergebracht bij het Scheidsgerecht Gezondheidszorg te Utrecht en kan naar aanleiding van een schriftelijk toetsingsverzoek een oordeel geven en aanbevelingen doen omtrent de naleving door de betrokken zorgorganisatie van een of meer principes in een concreet geval. Vanuit het oogpunt van rechtsontwikkeling is het te betreuren dat de commissie tot op heden slechts sporadisch wordt ingeschakeld. Zie laatstelijk de uitspraak van de commissie van 17 oktober 2016 waarin de werving en benoeming van een nieuwe raad van toezicht van een zorgorganisatie volgens de commissie onvoldoende openbaar is geweest en ook de herbenoeming van één van de leden in strijd met de code heeft plaatsgevonden.
Code moet nog verder worden ingevuld
Op zich is het te begrijpen dat de zorgsector de uitgangspunten voor goed bestuur – in de vorm van de principes – duidelijker in beeld wil hebben. Naar verwachting komt het de discussie binnen de zorgorganisaties over de wenselijke bestuurscultuur ten goede indien de deelnemers aan de discussie gebruik kunnen maken van een hanteerbare set richtlijnen. De discussie is niet gebaat bij een overmatige juridificering van de respectievelijke posities. Of de discussie vervolgens zal leiden tot een bestuurscultuur die in de ogen van de minister en de zorgsector wenselijk is, is een tweede. Jacobine Geel formuleerde het bij de introductie aldus: “ Hoe het (..) verdergaat, moet deels nog worden ingevuld. De verschillende brancheorganisaties gaan hun leden steunen in het gesprek over wat de code van hen vraagt, vervolgens moet je evalueren wat levert het op, welke casuïstiek kunnen wij verder uitwerken” (Zorgvisie van 14 december 2016). Dat klinkt voornamelijk naar bewustwording, zonder harde targets.
IGZ verheft Governancecode Zorg 2017 tot veldnorm
Een meer concrete invloed kan wellicht verwacht worden van de Inspectie voor de gezondheidszorg (IGZ). De IGZ heeft de Governancecode Zorg 2017 tot zogenaamde “veldnorm” verheven, zijnde een instrument aan de hand waarvan de kwaliteit “in het veld” als het ware gekalibreerd kan worden. De principes uit de code zullen in die zin mede het toetsingskader gaan vormen aan de hand waarvan het toezicht door de IGZ gestalte zal krijgen. Dat toezicht, dat deels ook door de Nederlandse Zorgautoriteit (Nza) wordt uitgevoerd, vindt plaats op basis van een reeks wettelijke regelingen, waaronder de Wet kwaliteit klachten en geschillen zorg (Wkkgz), de Wet toelating zorginstellingen (Wtzi), de Wet marktordening gezondheidszorg (Wmg), de Jeugdwet en de Wet medezeggenschap cliënten in de zorg (Wmcz).
De geschiedenis van Governance in de zorg
De zorgbranche was in 1999 een van de eerste branches waarvoor aanbevelingen voor good governance werden uitgebracht. Dat gebeurde destijds door de Commissie Health Care Governance. In 2005 werd het stokje overgenomen door de koepelorganisaties, verenigd in de Brancheorganisaties Zorg (BoZ). Met ingang van 1 januari 2006 werd de Zorgbrede Governancecode van kracht. Een aangepaste versie van de code trad vervolgens met ingang van 1 januari 2010 in werking.
Zal de Governancecode 2017 een bijdrage leveren aan goed bestuur?
Op het moment dat de IGZ, en wellicht ook de Nza, de principes uit de code als toetsingskader in concrete situaties gaat hanteren, dan zal dat naar verwachting bijdragen aan de invloed van de code en, uiteindelijk, aan de bereidheid van “het veld” om zich te conformeren. Het bewerkstelligen van goed bestuur in de zorg is zonder twijfel een kwestie van lange adem. Het is een terrein met vele, vaak conflicterende, belangen. De Governancecode Zorg 2017 biedt handvatten om tot een “meer responsieve “cultuur te komen. De tijd zal moeten leren of die nieuwe cultuur zich ook vertaalt in een afname van bestuurlijke calamiteiten in de zorg.
De auteur is niet meer werkzaam bij Capra Advocaten, voor vragen neem contact met één van onze specialisten.
Contact over dit onderwerp
Gerelateerd
- Alle
- Integriteit
- Zorg Integriteit
- Zorg Zorgbestuurder en medisch specialist
Actieve openbaarmaking komt eraan! Hoe gaan we daarmee om?
Artikel
lees meerSchoolbestuurders actief bij onderwijsadviesbureaus: belangenverstrengeling?
Artikel
lees meerSanctioneren bij niet-integer gedrag: weet u wat u moet doen?
Artikel
lees meerZich gedragen als een goed ambtenaar
Artikel
lees meerJurisprudentie selectie Zorg – juli 2024
Artikel
lees meerIntegriteit politiek ambtsdragers: heikel onderwerp
Artikel
lees meerVerslag presentatie Mark van de Laar tijdens voorjaarscongres Verenso op 13 juni 2024
Artikel
lees meerSociale veiligheid op de provinciale werkvloer
Artikel
lees meerLunchwebinar: Aandachtspunten grensoverschrijdend gedrag bij Provincies
Lunchwebinar 20 juni 2024
lees meerJurisprudentie selectie Zorg – mei 2024
Artikel
lees meerLunchwebinar: Grensoverschrijdend gedrag in de zorg
Lunchwebinar 22 april 2024
lees meerBeloofd is beloofd
Artikel
lees meerJurisprudentie selectie Zorg – april 2024
Artikel
lees meerGrensoverschrijdend gedrag binnen het ziekenhuis
Artikel
lees meerWangedrag van de ambtenaar
Artikel
lees meerJurisprudentie selectie Zorg – maart 2024
Artikel
lees meerOndanks meerdere meldingen forse ontslagvergoeding voor muziekdocent
Artikel
lees meerGrensoverschrijdend gedrag vertonen als medisch specialist = einde oefening. Of toch niet?
Artikel
lees meerEen melding grensoverschrijdend gedrag. En dan?
Artikel
lees meerTraining Arbeidsconflict voor vertrouwenspersonen
Training
lees meerJurisprudentie selectie Zorg – december 2023
Artikel
lees meerJurisprudentie selectie Zorg – oktober 2023
Artikel
lees meerDe klokkenluider van de ‘Amstre dame’
Artikel
lees meerOntslag op staande voet wegens stiekem uitje naar de Efteling
Artikel
lees meerJurisprudentie selectie Zorg – augustus 2023
Artikel
lees meerJurisprudentie selectie Zorg – juli 2023
Artikel
lees meerGrensoverschrijdend gedrag leidt tot ontslag op staande voet
Artikel
lees meerJurisprudentie selectie Zorg – juni 2023
Artikel
lees meerGeen billijke vergoeding na een beëindiging dienstverband met wederzijds goedvinden
Artikel
lees meerJurisprudentie selectie Zorg – mei 2023
Artikel
lees meerJurisprudentie selectie Zorg – april 2023
Artikel
lees meerNieuwe Cao Gemeenten en Cao SGO na bekrachtiging principeakkoord 2023
Artikel
lees meerJurisprudentie selectie Zorg – maart 2023
Artikel
lees meerVerplichtstelling vertrouwenspersoon
Artikel
lees meerWebinar – Grensoverschrijdend gedrag: het gaat toch mis en nu
Artikel
lees meerJurisprudentie selectie Zorg – februari 2023
Artikel
lees meerNa (aangekondigde) stakingen toch akkoord Cao Gemeenten en Cao SGO 2023
Artikel
lees meerHELP! Een melding over ongewenst gedrag! Wat nu?
Artikel
lees meerJurisprudentie selectie Zorg – januari 2023
Artikel
lees meerJurisprudentie Zorg – selectie jaaroverzicht 2022
Artikel
lees meerWet bevorderen integriteit en functioneren decentraal bestuur (tweede tranche)
Artikel
lees meerJurisprudentie selectie Zorg – december 2022
Artikel
lees meerWebinar Grensoverschrijdend gedrag in het onderwijs en de zorg – AvdR
Artikel
lees meerWet bevorderen integriteit en functioneren decentraal bestuur: nieuwe integriteitsregels en geheimhoudingsregeling
Artikel
lees meerJurisprudentie selectie Zorg – november 2022
Artikel
lees meerGrensoverschrijdend gedrag binnen de zorg: wat kunt ú doen?
Artikel
lees meerAanpak Ministerie van OC&W tegen discriminatie en racisme
Artikel
lees meerOntslag werkneemster ROC na publicatie kritisch boek
Artikel
lees meerJurisprudentie selectie Zorg – oktober 2022
Artikel
lees meerIntegriteit, niet in beton gegoten, bespreek het!
Artikel
lees meerJurisprudentie selectie Zorg – september 2022
Artikel
lees meerAppa-uitkeringen bij arbeidsongeschiktheid van (ex-bestuurders); een onderschat risico
Artikel
lees meerJurisprudentie selectie Zorg – augustus 2022
Artikel
lees meerJurisprudentie selectie Zorg – juli 2022
Artikel
lees meerGrensoverschrijdend gedrag en ernstige verwijtbaarheid
Artikel
lees meerJurisprudentie selectie Zorg – juni 2022
Artikel
lees meerJurisprudentie selectie Zorg – mei 2022
Artikel
lees meerJurisprudentie selectie Zorg – april 2022
Artikel
lees meerJurisprudentie selectie Zorg – maart 2022
Artikel
lees meerWat we kunnen leren van de zaak G. tegen Volt
Artikel
lees meerJurisprudentie selectie Zorg – februari 2022
Artikel
lees meerHet beroepsgeheim van de bedrijfsarts volgens de tuchtrechter
Artikel
lees meerArtikel in TAR COVID-19, grondrechten, ambtenaarschap en belangenafweging
Artikel
lees meerJurisprudentie selectie Zorg – januari 2022
Artikel
lees meerJurisprudentie Zorg – selectie jaaroverzicht 2021
Artikel
lees meerIntegriteitsschending? Het belang van goed onderzoek
Artikel
lees meerOntslag op staande voet en het belang van onverwijld handelen – AdvR TV
Artikel
lees meerJurisprudentie selectie Zorg – december 2021
Artikel
lees meerIntegriteit voor zorginstellingen
Online kennisbijeenkomst 15 februari 2022
lees meerVergewisplicht voor werkgevers in de zorg
Webinar 20 januari 2022
lees meerIntegriteitsgrenzen in de zorg
Artikel
lees meerRisicoanalyse kandidaat-wethouders; stand van zaken wetsvoorstel Wet bevorderen integriteit en functioneren decentraal bestuur
Artikel
lees meerZorgvuldig onderzoek en adequate belangenafweging bij ontslag op staande voet leraar
Artikel
lees meerJurisprudentie selectie Zorg – november 2021
Artikel
lees meerNoot JAR Geen ontbinding op de e-grond ondanks strafrechtelijke veroordeling voor zware mishandeling van een collega
Artikel
lees meerMeToo versus ook gij
Artikel
lees meerGemeenteraadsverkiezingen 2022 – kandidaat-wethouders: aandacht voor integriteit
Artikel
lees meerJurisprudentie selectie Zorg – oktober 2021
Artikel
lees meerBillijke vergoeding van € 370.000 vanwege onzorgvuldig feitenonderzoek
Artikel
lees meerPersoonlijk belang wethouder bij besluit over omgevingsvergunning?
Artikel
lees meerJurisprudentie selectie Zorg – september 2021
Artikel
lees meerNoot AB Hoger beroep over een kerstcadeau
Artikel
lees meerNoot AB Ontslag brandweerman in verband met lidmaatschap Hells Angels
Artikel
lees meerOnderwijsinstellingen besteden weinig aandacht aan integer gedrag
Artikel
lees meerJurisprudentie selectie Zorg – augustus 2021
Artikel
lees meerNoot JAR Openen gevangenisdeuren voor pizzabezorger wel verwijtbaar, maar niet ernstig
Artikel
lees meerJurisprudentie selectie Zorg – juli 2021
Artikel
lees meerHet coronavirus en de zorgsector: arbeidsrechtelijke vragen
Artikel
lees meerJurisprudentie selectie Zorg – juni 2021
Artikel
lees meerAltruïsme of ernstig verwijtbaar handelen?
Artikel
lees meerDiefstal en mishandeling ≠ diefstal en/of mishandeling
Artikel
lees meerGastcolumn: Voorkomen is beter dan genezen
Artikel
lees meerJurisprudentie selectie Zorg – mei 2021
Artikel
lees meerJurisprudentie selectie Zorg – april 2021
Artikel
lees meerOnrechtmatig inzien patiëntendossier? Rechter matigt boete tot € 350.000
Artikel
lees meerJurisprudentie selectie Zorg – maart 2021
Artikel
lees meerGrensoverschrijdend gedrag in het onderwijs
Artikel
lees meerIntegriteit: het belang van het gesprek daarover
Artikel
lees meerErnstig verwijtbaar handelen en het recht op een transitievergoeding deel II
Artikel
lees meerJurisprudentie selectie Zorg – februari 2021
Artikel
lees meerIntegriteit – Affectieve relatie tussen de gemeentesecretaris en ondergeschikte
Artikel
lees meerJurisprudentie selectie Zorg – januari 2021
Artikel
lees meerNut en noodzaak van ambtelijke gedragscodes
Artikel
lees meerWetsvoorstel Wet bevorderen integriteit en functioneren bestuur
Artikel
lees meerFoute foto’s op je privé telefoon: integer of niet?
Artikel
lees meerIntegriteit en geanonimiseerde verklaringen
Artikel
lees meerDe VOG-verklaring als essentieel onderdeel in de totstandkoming van een arbeidsovereenkomst
Artikel
lees meerEen handdruk anno 2020: ontslag op staande voet?
Artikel
lees meerErnstig verwijtbaar handelen en het recht op een transitievergoeding
Artikel
lees meerAandacht voor integriteit in de zorg
Artikel
lees meerWebinars : Integriteit in de zorg
In drie online webinars verdieping over integriteit in de zorg
lees meerToename van arbeidsrechtelijke rechtszaken over ambtenaren
Blog Publiek Arbeidsrecht
lees meerRecht op informatievrijheid weegt zwaarder dan recht op privacy
Artikel
lees meerIntegriteit op de universiteit
In drie online webinars verdieping over integriteit op de universiteit
lees meerIntegriteit in het onderwijs lastig?
Artikel
lees meerBijzondere eisen voor medewerkers in de zorg: niet alleen in corona-tijd
Artikel
lees meerWerkgevers, controleer uw gedragscode (en sanctiebeleid)!
Artikel
lees meerUpdate Alcohol- en drugstesten: maak werk van ADM-beleid
Artikel
lees meerIntegriteit volgens de civiele rechter
Artikel
lees meerIntegriteit in tijden van corona
Artikel
lees meerHerplaatsingsonderzoek: oud en nieuw
Artikel
lees meerWerkgever vernietigt arbeidsovereenkomst na bedrog psychotherapeut op CV
Artikel
lees meerWetenschappelijke integriteit is een pijler voor betrouwbare wetenschap
Artikel
lees meerDe arbeidsrechtadvocaat als conflictmanager
Artikel
lees meerIntegriteit, oftewel het morele kompas
Artikel
lees meerIntegriteit binnen de zorg
Artikel
lees meerSelectie van jurisprudentie voor de zorg 3e kwartaal 2019
Artikel
lees meerZorgseminar “Welkom arbeidsrecht”
Zorgseminar Wnra in de zorg in Utrecht
lees meerFeitenonderzoeken en privacybescherming
Artikel
lees meerCapra Advocaten neemt Integriteit.nl Training & Advies over
Nieuws
lees meerIntegriteitsanalyse besturen provinciale staten
Nieuws
lees meerIntegriteitsanalyse leden en (hoog)heemraden waterschappen
Nieuws
lees meerMasterclass integriteit en bewustwording voor leidinggevenden in de zorg
Masterclass over integriteit voor leidinggevenden in de zorg
lees meerColumn: Schade ten gevolge van integriteitsonderzoeken
Artikel
lees meerUpdate voorgenomen maatregelen ter versterking van de integriteit van het lokaal bestuur
Artikel
lees meerEerste Kamer neemt voorstel aanpassing Wet BIG aan
Artikel
lees meerUitgesproken: Satudarah
Artikel
lees meerSelectie Jurisprudentie Zorg 2e kwartaal 2018
Artikel
lees meerOntslag op staande voet zes dagen voor einde van de arbeidsovereenkomst
Artikel
lees meerMag iedere ziekenhuismedewerker het patiëntendossier van Barbie inzien?
Artikel
lees meerUitgesproken: Frans Naerebout
Artikel
lees meerHof: medicijngebruik geen excuus voor vervalsen diploma
Artikel
lees meerRisicoanalyse integriteit kandidaat-wethouders
Artikel
lees meerColumn: Zorgvuldigheidseisen bij feitenonderzoeken
Artikel
lees meerZwijgen is zilver, spreken is goud?
Artikel
lees meerIn beeld: het ontslagrecht na de normalisering
Artikel
lees meerIs onrechtmatige inzage in EPD reden voor ontslag op staande voet?
Artikel
lees meerDe frauderende apotheker en samenloop van rechtsgangen
Artikel
lees meerColumn: Integriteit bij de overheid: een blijvend hot issue
Artikel
lees meerBelangenverstrengeling hoogleraar leidt tot strafontslag
Artikel
lees meerOproep aan schoolbesturen: zet integriteit op de agenda
Artikel
lees meerColumn: Alternatieve feitenonderzoeken?
Artikel
lees meerGovernancecode Zorg 2017: goed bestuur in de zorg
Artikel
lees meerEen vakbekwame zorgcoördinator gaat over de schreef
Artikel
lees meerDe integere zorgbestuurder?
Artikel
lees meerFeitenonderzoeken: geen sinecure
Artikel
lees meerActualiteiten WNT in de zorgsector
Artikel
lees meerNiet elke fout is een integriteitsschending
Artikel
lees meerEen beetje integer …
Artikel
lees meerRisicoanalyse integriteit Gedeputeerde Staten en dagelijks bestuur waterschappen
Artikel
lees meerMedisch specialisten – over communiceren en samenwerken
Artikel
lees meerOntbinding arbeidsovereenkomst verpleegkundige wegens schending geheimhoudingsplicht!?
Artikel
lees meerHet bewustwordingsgesprek
Artikel
lees meerHet functioneren van de medisch specialist: over bomen en regie
Artikel
lees meerNetwerkbijeenkomsten ‘het ambt van raadslid’
Artikel
lees meerMisbruik van Suwinet wordt aangepakt
Artikel
lees meerDe gemeenteraadsverkiezingen komen eraan
Artikel
lees meerEen beetje meer integer graag!
Artikel
lees meerLeidt loonbeslag tot strafontslag?
Artikel
lees meerLidmaatschap Hells Angels en Satudara reden voor ontslag?
Artikel
lees meerPubliek/private samenwerking: integriteit in een ander daglicht?
Artikel
lees meerIntegriteit overkomt je
Artikel
lees meerDe voorbeeldfunctie van de bestuurder
Artikel
lees meerIntegriteit, een blijvend actueel onderwerp
Artikel
lees meerOntzeggen afscheidsreceptie na ontslag is Awb-besluit
Artikel
lees meerKlokkenluiden of onrechtmatig lekken
Artikel
lees meer