Medisch specialisten – over communiceren en samenwerken

Binnen de medische wereld zien wij dat steeds meer nadruk wordt gelegd op de wijze waarop intern gecommuniceerd wordt. Dat is niet zo verwonderlijk als wij kijken naar de patiëntenbelangen. In een webinar dat wij onlangs hebben gegeven is bij deze ontwikkeling stilgestaan. Een drietal uitspraken is besproken. Kunnen er op basis van deze uitspraken al voorzichtige conclusies getrokken worden over de vraag hoe een rechter tegen dit fenomeen aankijkt? Wordt een arts alleen aangesproken op zijn vakbekwaamheid of wordt van medisch specialisten meer verwacht?

Scheidsgerecht Gezondheidszorg 29 augustus 2013 (kenmerk 13/12)

Een ziekenhuis verzoekt het Scheidsgerecht gezondheidszorg om de arbeidsovereenkomst met een cardioloog te ontbinden. De samenwerking tussen de cardiologen verloopt volgens het ziekenhuis niet goed. Op diverse manieren is geprobeerd de samenwerking te verbeteren, maar volgens het ziekenhuis tevergeefs.
Het Scheidsgerecht overweegt dat ondanks rapporten, begeleiding, supervisie en aanwijzingen de cardiologen er niet in zijn geslaagd om in de samenwerking de noodzakelijke verbeteringen te brengen.

Maar hiermee is volgens het Scheidsgerecht nog niet gezegd dat voor het ziekenhuis geen andere oplossing overbleef dan de beëindiging van de relatie. Er was immers sprake van enige verbetering in de onderlinge samenwerking. Daarom bestond er volgens het Scheidsgerecht geen aanwijzing dat deze verbetering niet duurzaam zou (kunnen) zijn. Hoewel het ziekenhuis (mede) aan de specialist – en terecht – het eerdere gebrek aan samenwerking mocht verwijten, is dat in de gegeven omstandigheden een onvoldoende grond voor ontbinding van de arbeidsovereenkomst. Het verzoek om ontbinding wordt door de rechter afgewezen en de cardioloog mag blijven.

Rechtbank Amsterdam 14 oktober 2013 (ECLI: RBAMS:2013:7286)

Verzocht wordt tot ontbinding van de arbeidsovereenkomst van een staflid van een ziekenhuis, afdeling klinische genetica. Op basis van een extern onderzoek waren er cultuurverschillen, verschillende stijlen van leidinggeven en gebrekkige communicatie geconstateerd. Deze omstandigheden hebben geresulteerd in een verstoorde relatie tussen het staflid en zijn leidinggevende. Het staflid functioneerde vakinhoudelijk weliswaar goed, maar ontkende bestaande problemen en weigerde mediation.

De rechter oordeelt dat van een verstoorde werkrelatie sprake kan zijn als één van beide partijen dit als zodanig ervaart. Wanneer de andere partij dit niet of onvoldoende erkent, is normalisatie van de verhouding volgens de rechter niet mogelijk. En omdat deze arts weigerde de door zijn leidinggevende ervaren problemen te onderkennen werd het verzoek om ontbinding door de rechter toegewezen, waarbij de rechter een vergoeding toekende van € 20.000,-.

Rechtbank Maastricht 25 juli 2014 (ECLI:NL:RBMAA:2014:6717)

Een medisch specialist (internist-endocrinoloog) vordert in kort geding om door de overige leden van haar maatschap weer in staat te worden gesteld haar werkzaamheden in het ziekenhuis te kunnen hervatten. Dit werk was haar onthouden omdat zich binnen de maatschap strubbelingen in de onderlinge samenwerking hadden voorgedaan, wat de specialist erkent. Er heeft driemaal een mediationtraject plaatsgevonden, zonder het gewenste resultaat. De maatschap heeft zich vervolgens tot het bestuur van de medische staf gewend, waarin de maatschap stelt dat de communicatie dermate is verstoord dat de samenwerking met de medisch specialist onmogelijk is geworden.

Na zorgvuldig onderzoek heeft het ziekenhuis geconcludeerd dat de (inhoudelijke) vakbekwaamheid van de specialist niet in de weg stond aan het hervatten van  de werkzaamheden. Wel is door het ziekenhuis, samen met de maatschap en de betreffende specialist, afgesproken dat een begeleidingscommissie wordt ingesteld die de samenwerking en communicatie binnen de maatschap toetst en het ziekenhuis hierover adviseert. Partijen beschouwen de conclusies van de commissie als bindend.

De maatschap stelt vervolgens als extra voorwaarde dat de specialist enkel haar werk als algemeen internist hervat, maar haar werk als endocrinoloog nog niet zolang geen feitelijke onderbouwing is gegeven van de door de arts geuite beschuldigingen dat ten gevolge van fouten van haar maten vijf patiënten zijn overleden. De specialist stelt gemotiveerd dat deze extra voorwaarde door haar medematen niet gesteld mag worden. De rechter geeft haar hierin gelijk. De vordering wordt daarom toegewezen.

Verschillende juridische procedures in de zorg

De uitspraken zijn qua procedure verschillend. Het gaat om een procedure voor respectievelijk het Scheidsgerecht gezondheidszorg, de kantonrechter en de rechter in kort geding. Dit heeft te maken met het verschil tussen de specialist die in maatschapsverband werkt en de specialist die in dienst van het ziekenhuis is. Voor de specialist in maatschapsverband geldt de procedure van arbitrage (het Scheidsgerecht gezondheidszorg) wanneer dit tussen partijen is overeengekomen. Dit is een (speciaal) rechtsprekend college voor de zorg. Voor de specialist in dienstverband is over het algemeen de gewone rechter bevoegd.

Om het nog ingewikkelder te maken: bij de academische ziekenhuizen zijn de artsen in dienst op grond van een ambtelijke aanstelling. De sector bestuursrecht van de rechtbank is dan bevoegd om over geschillen te oordelen. Maar dit geldt niet voor alle academische ziekenhuizen. Voor de academische ziekenhuizen in Amsterdam (VU) en Nijmegen is de gewone rechter namelijk bevoegd.

Wat zijn de overeenkomsten?

In de uitspraken staat communicatie en samenwerking in de medische zorg centraal. Goede communicatie en samenwerking zijn, gezien vooral ook het patiëntenbelang, van groot belang. Op zich is dit vanzelfsprekend. Maar als deze communicatie niet goed is, hoeft dit nog niet te leiden tot een beëindiging van het dienstverband (of het maatschapsverband) van de arts, zo blijkt uit de uitspraken. Uit de uitspraken blijkt dat de rechter c.q. het Scheidsgerecht gezondheidszorg weliswaar strenge eisen stelt aan de medisch beroepsbeoefenaar, maar zeker ook aan de maatschap c.q. het ziekenhuis.

Het functioneren van de medisch beroepsbeoefenaar lijkt hiermee in de jurisprudentie steeds meer in de belangstelling te staan. De hiervoor aangehaalde uitspraken geven daar een indruk van.

Zelfregulering medische sector

Het belang van een goede interne samenwerking en communicatie komt ook tot uitdrukking in de regelgeving. Denk bijvoorbeeld aan de zelfregulering van de Orde van Medisch Specialisten. De Orde beveelt in het visiedocument ‘Optimaal functioneren van medisch specialisten’ van 12 december 2013 aan dat specialisten elkaar vaker moeten aanspreken. Ook voor de Inspectie voor de Gezondheidszorg is dit een belangrijk onderwerp. IGZ hecht veel waarde aan het jaargesprek en aan collegiale toetsing.

Conclusie

Communicatie en samenwerking zijn ook voor medisch specialisten van groot (toenemend) belang. Dit blijkt uit jurisprudentie en regelgeving. Daarbij maakt het niet zoveel uit op welke basis de specialist werkzaam is: maatschap of dienstverband. Gelet op patiëntenbelangen is deze conclusie wat ons betreft volstrekt logisch. Toch zien wij in onze dagelijkse werkzaamheden dat de praktijk vaak weerbarstiger is en dat het niet altijd eenvoudig is voor artsen om elkaar aan te spreken. Wij zien echter ook dat de sector zich hier steeds meer bewust van is en dat op allerlei niveaus hard gewerkt wordt om te komen tot een optimale dienstverlening voor de patiënten.
Het hele webinar is hier te zien.

Mark van de Laar en Maartje Rutten