Loonsanctie verhalen op de bedrijfsarts?

Op grond van artikel 14 van de Arbeidsomstandighedenwet zijn werkgevers verplicht om zich ten behoeve van (onder andere) de ziekteverzuimbegeleiding te laten bijstaan door een gecertificeerde arbodienst of bedrijfsarts. In de wetsgeschiedenis is te lezen dat de werkgever niettemin (eind-) verantwoordelijk blijft voor de re-integratie van zieke werknemers. Dit zou betekenen dat het UWV ook een loonsanctie kan opleggen wegens onvoldoende re-integratie-inspanningen als eigenlijk niet de werkgever maar de arbodienst of bedrijfsarts een verwijt kan worden gemaakt. De werkgever zou de betrokken arbodienst of bedrijfsarts in zo’n situatie wel civielrechtelijk aansprakelijk kunnen stellen, zo is indertijd gesteld.

In de uitspraak van 18 november 2009 heeft de Centrale Raad van Beroep deze lijn onderschreven. Op 25 maart 2015 heeft de Raad op deze jurisprudentie echter een nuancering aangebracht.

Bewijslast UWV

In de uitspraak van 18 november 2009 (ECLI:NL:CRVB:2009:BK3713) overwoog de Centrale Raad van Beroep dat het UWV aannemelijk moet maken dat de werkgever onvoldoende re-integratie-inspanningen heeft verricht en dat het daarbij deugdelijk en concreet moet motiveren waaruit de tekortkoming bestaat. In de uitspraak van 25 maart 2015 (ECLI:NL:CRVB:2015:926). heeft de Raad hieraan toegevoegd dat, gezien het belastende karakter van een loonsanctiebesluit, het UWV aannemelijk moet maken dat de bedrijfsarts in zijn medische beoordeling tekort is geschoten (in de situatie dat het UWV van mening is dat onvoldoende re-integratie-inspanningen zijn verricht omdat de bedrijfsarts onjuist heeft geadviseerd). Het risico voor een onjuist of onvolledig advies van de bedrijfsarts of arbodienst ligt derhalve (nog steeds) bij de werkgever maar het UWV zal aannemelijk moeten maken dat de bedrijfsarts of arbodienst daadwerkelijk tekort is geschoten.

Het UWV kan zich niet zomaar op het standpunt stellen dat de bedrijfsarts een onjuist oordeel heeft gegeven. De verzekeringsarts van het UWV zal moeten onderbouwen waarom de bedrijfsarts in zijn medische beoordeling tekort is geschoten. Een voorbeeld kan zijn dat de bedrijfsarts de medische toestand van de medewerker verkeerd heeft ingeschat. Daartoe kan worden aangesloten bij de norm die is vastgelegd in artikel 7:453 BW. Aldaar is bepaald dat de hulpverlener (zoals een bedrijfsarts) bij zijn werkzaamheden de zorg van een goed hulpverlener in acht moet nemen en dat hij daarbij moet handelen in overeenstemming met de op hem rustende verantwoordelijkheid, voortvloeiende uit de voor hulpverleners geldende professionele standaard.

Actuele jurisprudentie

Terug nu naar de verhouding tussen de werkgever en de falende arbodienst c.q. bedrijfsarts. In 2015 is een aantal uitspraken gewezen waarin is geoordeeld dat de arbodienst aansprakelijk is voor de door de werkgever geleden schade. Op 21 januari 2015 heeft de Rechtbank Noord-Holland geoordeeld dat de arbodienst de werkgever ten onrechte niet had geïnformeerd over het feit dat de werkneemster een WAO-verleden had (ECLI:NL:RBNHO:2015:203). Dergelijke informatie is voor de werkgever van belang, omdat hij dan, als de werknemer uitvalt wegens ziekte, een beroep kan doen op de no risk polis. De loonkosten van de werkgever tijdens ziekte worden daarmee lager. De arbodienst had zich op het standpunt gesteld dat het WAO-verleden van de werknemer medische informatie betreft die onder de geheimhoudingsplicht valt. De rechter ging hier niet in mee. Volgens de rechter had de arbodienst aan de medewerker moeten vragen of zij onder de no risk polis viel en de werkgever daarover moeten informeren – of de werkgever erop moeten wijzen dat hij daar zelf naar moest informeren. Omdat geen van beide was gebeurd, had de werkgever niet de mogelijkheid gehad om de loonkosten te beperken. De rechter oordeelde dat de arbodienst aldus toerekenbaar tekort was geschoten en de schade moest vergoeden die de werkgever hierdoor had geleden.

In juni 2015 heeft de rechter in een andere kwestie eveneens geoordeeld dat de arbodienst aansprakelijk is voor door de werkgever geleden schade (ECLI:NL:RBMNE:2015:3972). De schade bestond volgens de werkgever uit de door het UWV opgelegde loonsanctie. Het UWV had geoordeeld dat de bedrijfsarts eerder had kunnen aandringen op een psychische diagnostisering of behandeling. Omdat dit niet gedaan was, waren de re-integratie-inspanningen van de werkgever volgens het UWV onvoldoende. Aan de werkgever was dan ook een loonsanctie opgelegd. De werkgever stelde zich vervolgens op het standpunt dat de arbodienst tekort was geschoten en de hierdoor geleden schade (de loonsanctie) moest vergoeden. De rechter heeft geoordeeld dat de arbodienst er niet op had toegezien dat de werknemer volgens de daarvoor geldende (medische) richtlijnen was verwezen ter behandeling van zijn psychische klachten. Volgens de rechtbank had de arbodienst hierdoor een beroepsfout begaan en was deze derhalve aansprakelijk voor de door de werkgever geleden schade.

De werkgever is en blijft eindverantwoordelijk

In deze tweede kwestie is de arbodienst niet veroordeeld tot vergoeding van de volledige loonsanctie. De rechtbank volgde de arbodienst namelijk in het standpunt dat de werkgever had verzuimd om schadebeperkende maatregelen te nemen door vroegtijdig een deskundigenoordeel aan te vragen bij het UWV.  Dit laatste onderstreept dat de werkgever eindverantwoordelijk is. Het feit dat een arbodienst of bedrijfsarts de verzuimbegeleiding verzorgt betekent dus niet dat de werkgever rustig achterover mag leunen. Hij moet het verloop van de re-integratie nauwlettend volgen, waar nodig kritische vragen stellen aan de bedrijfsarts of de arbodienst en, bij twijfel over het goede verloop van het proces, een deskundigenoordeel vragen aan het UWV. Op die manier kan een loonsanctie wellicht worden voorkomen.

Jacobien Frederix-Gianotten