Verwijtbare werkloosheid, wel of geen WW?

Ik neem u even mee naar het civiele arbeidsrecht. Tegen een werkneemster, een verzekeringstechnisch specialiste bij de afdeling Advies en Acceptatie, van een verzekeringsbedrijf, was een strafrechtelijk onderzoek gestart in verband met onder meer belastingfraude (witwaspraktijken) en deelname aan een criminele organisatie. Betrokkene had van haar vriend en  medeverdachte personenauto’s ter beschikking gesteld gekregen. Ook had zij geldbedragen gekregen waarmee zij haar huis en verbouwing  had betaald.

Betrokkene had haar werkgeefster van het gestarte strafrechtelijk onderzoek niet c.q. te laat op de hoogte gesteld. Zij heeft verlof opgenomen. Op de laatste dag van haar verlof, heeft betrokkene haar leidinggevende op de hoogte gesteld van de inval in haar woning, van de aanhouding van haarzelf en haar vriend en van haar inverzekeringstelling.  Op verzoek van de werkgever is de arbeidsovereenkomst met betrokkene door de kantonrechter ontbonden op grond van een dringende reden.  De WW-uitkering die betrokkene vervolgens  aanvraagt, wordt  door het UWV geweigerd wegens verwijtbare werkloosheid. De strafzaak tegen de werkneemster vond overigens pas plaats nadat de arbeidsovereenkomst al was ontbonden en de uitkering al was geweigerd. In die strafzaak wordt betrokkene vrijgesproken van de haar ten laste gelegde feiten. De strafrechter oordeelt dat de werkneemster niet redelijkerwijs kon vermoeden dat de auto’s en het geld van een misdrijf afkomstig waren.

De werkneemster stelt beroep en hoger beroep in tegen de afwijzing van haar WW-uitkering.  In de zaak die bij de Centrale Raad van Beroep speelt,  (CRvB 10 april 2013, LJN BZ7284) gaat het om de vraag of de WW-uitkering terecht is geweigerd omdat sprake is van verwijtbare werkloosheid.

Op grond van artikel 24 WW, in samenhang bezien met artikel 27 van de WW weigert het UWV een WW-uitkering  als iemand verwijtbaar werkloos is.  Daarvan is sprake bij een ontslag op eigen verzoek en ontslag wegens een zogenoemde dringende reden als bedoeld in artikel 7:678 BW en de werknemer daarvan een verwijt kan worden gemaakt. In het ambtenarenrecht wordt strafontslag als verwijtbare werkloosheid aangemerkt. De vraag of terecht op deze grond een WW-uitkering is geweigerd,  wordt als volgt getoetst.

Naar vaste jurisprudentie van de CRvB (vgl. bijvoorbeeld CRvB 26 juni 2013, ECLI: NL:CRVB:2013:716) is niet de route die de werkgever heeft gevolgd om tot beëindiging van de arbeidsovereenkomst te komen doorslaggevend voor de vraag of sprake is van verwijtbare werkloosheid, maar alleen de ontslagreden. Er wordt door het UWV dus gekeken naar de feiten om te beoordelen of sprake is van verwijtbare werkloosheid.

Het UWV heeft zich in onze casus op het standpunt gesteld dat er een dingende reden was voor de beëindiging van het dienstverband, omdat betrokkene, gelet op haar functie en de aard van het bedrijf van werkgeefster – een verzekeringsmaatschappij- , meer openheid van zaken had moeten geven nadat zij als verdachte van belastingfraude met personenauto’s en deelname aan een criminele organisatie drie dagen ‘in verzekering’ was geweest (wellicht ten overvloede: dit betekent dat zij drie dagen door justitie was vastgehouden).

De werkneemster heeft bezwaar en beroep aangetekend tegen de weigering van het UWV haar een WW-uitkering toe te kennen. Maar pas in het hoger beroep in de WW-zaak bij de Centrale Raad heeft zij haar vrijspraak in  het hoger beroep in de strafzaak in het geding gebracht en betoogd dat, gegeven de vrijspraak, geen sprake was van verwijtbare werkloosheid. Dat kon overigens ook niet eerder, want in de chronologie vond de strafzaak pas later plaats.

De Centrale Raad neemt kennis van die uitspraak en concludeert vervolgens:

“Aangenomen moet worden dat de kantonrechter, indien ten tijde van de behandeling van het ontbindingsverzoek reeds bekend zou zijn geweest dat appellante zich niet aan enig strafbaar feit had schuldig gemaakt, de in de beschikking van 22 september 2009 aangeduide gedragingen van appellante niet als een dringende reden zou hebben aangemerkt.”

Deze overweging is op zichzelf opmerkelijk, omdat in deze casus in het ontbindingsverzoek en ook door het UWV als verwijtbaar gedrag was geduid het feit dat betrokkene geen openheid van zaken had gegeven met betrekking tot haar afwezigheid. Dat staat op zich los van de latere vrijspraak en de overwegingen die tot die vrijspraak hebben geleid. Verder is deze overweging opmerkelijk, omdat de Raad op de stoel van de kantonrechter gaat zitten en daarbij blijkbaar van mening is dat vrijspraak in het strafrecht gelijk staat aan het ontbreken van een dringende reden in het arbeidsrecht.

Maar goed, dat terzijde. De Raad vervolgt:

“Daaruit volgt, dat niet met het enkele gegeven dat de kantonrechter de arbeidsovereenkomst op grond van een dringende reden heeft ontbonden, vaststaat dat aan de werkloosheid van appellante een dingende reden als bedoeld in artikel 24, tweede lid, onder a van de WW ten grondslag ligt. Of van verwijtbare werkloosheid van appellante in de zin van dat artikel sprake is, zal worden beoordeeld aan de hand van de door werkgeefster geformuleerde ontslagreden en hetgeen het UWV daaromtrent in het besluit van 29 maart 2010 als zijn opvatting heeft gegeven.”

Gelet op de eerste geciteerde overweging leek het even mis te gaan, in die zin dat de Raad een automatisme, nl: geen strafbaar feit, dan geen dringende reden,  leek te introduceren, maar uit de tweede overweging blijkt dat aan de hand van de feiten en omstandigheden van het geval zelf wordt gekeken of sprake is van verwijtbaarheid.

Na deze vaststelling, toetst de Raad zeer minutieus of de redenen voor de ontbinding genoemd in het ontbindingsverzoek voldoende door de feiten worden gesteund. De Centrale Raad komt uiteindelijk tot de conclusie dat er onvoldoende feiten bestaan op grond waarvan vastgesteld kan worden dat er een dringende reden bestond waarvan werkneemster een ernstig verwijt gemaakt kon worden. Zij had haar werkgever wel tijdig en voldoende geïnformeerd, etc. Anders gezegd: er was geen sprake van verwijtbare werkloosheid en betrokkene heeft alsnog recht op een WW-uitkering.

Ik keer  terug naar het ambtenarenrecht. Het is voorstelbaar  dat aan een ambtenaar, laten we zeggen een politieambtenaar of een BOA, die in een vergelijkbare situatie was komen te verkeren, strafontslag zou zijn verleend. De primaire gedachte is toch altijd dat als strafontslag wordt verleend, er geen aanspraak bestaat op een WW en bovenwettelijke werkloosheidsuitkering, omdat sprake is van verwijtbare werkloosheid als bedoeld in artikel 24 van de WW. Maar is dat ook in alle gevallen zo, kunnen wij ons mede naar aanleiding van deze uitspraak van de Centrale Raad van Beroep  afvragen?

Het antwoord daarop zou best nee kunnen zijn. Het UWV wordt namelijk bij de beantwoording van de vraag of sprake is van verwijtbare werkloosheid geacht zelf de feiten  te beoordelen. Het kan dus  lonen om als werkgever een eigen oordeel te vormen over het al dan niet toekennen van een WW-uitkering door het UWV aan een gewezen ambtenaar. Zeker gelet op het eigenrisicodragerschap voor de WW van overheidswerkgevers, is het raadzaam uzelf de vraag te stellen of het toekenningsbesluit van het UWV wel terecht is en u daartegen eventueel als derde- belanghebbende bezwaar en beroep aan wilt tekenen. Maar wat nu als een ambtenaar  die strafontslag heeft gekregen en op grond daarvan geen WW-uitkering krijgt toegekend, strafrechtelijk vrijgesproken wordt van het hem ten laste gelegde en deze ambtenaar alsnog gaat procederen over de WW-uitkering en hij daarin gelijk krijgt. Aangezien de overheidswerkgever belanghebbende is in een dergelijke procedure, is het zaak daarin met een sterk dossier en een eveneens sterk betoog te komen, omdat de onvoorziene kosten van een alsnog toegekende uitkering aanzienlijk kunnen zijn.

Al met al kunnen wij uit deze uitspraak leren dat het raadzaam is in alle gevallen alert te zijn op door het UWV aan gewezen ambtenaren toegekende werkloosheidsuitkeringen, zeker als het gaat om die gevallen waarin sprake is van strafontslag of tenuitvoerlegging van voorwaardelijk strafontslag. Het UWV beoordeelt immers zelf de feiten en omstandigheden van het geval en daar kunt u als belanghebbende bezwaar tegen maken.

Jan-Paul van Zanten