Doorhaling uit het BIG-register is doorhaling uit de zorg?

De Wet Beroepen Individuele Gezondheidszorg (Wet BIG) bevat regels voor het bevorderen en bewaken van de kwaliteit van de beroepsuitoefening door medisch zorgverleners (zoals artsen, apothekers en verpleegkundigen) en het beschermen van de patiënt tegen ondeskundig en onzorgvuldig handelen. Onderdelen van de wet staan momenteel ter discussie. Daarover het volgende.

Evaluatie Wet BIG

De samenleving is sinds de invoering van de Wet BIG (1997) sterk veranderd door onder meer nieuwe technologieën en een veranderende zorgvraag. De veranderingen hebben grote impact op de zorgverleners en daarmee op de Wet BIG. Om die reden is besloten de Wet BIG te evalueren. In november 2013 zijn de resultaten van een (tweede) evaluatie gepresenteerd. Op 2 december 2014 heeft minister Schippers haar beleidsreactie gegeven op de evaluatie. Volgens minister Schippers is de Wet BIG toe aan een update door de kennelijke toename van, onder meer, de genoemde veranderingen en door ernstig disfunctionerende zorgverleners die de afgelopen jaren in de publieke belangstelling hebben gestaan.

Men zou de Wet BIG kunnen opdelen in drie delen: de beroepenregulering, het tuchtrecht en de kwaliteitsregulering. Het laatste deel zal uit de Wet BIG verdwijnen met de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz), zoals deze nu is voorgesteld. Voor de overige twee delen heeft minister Schippers in haar reactie op de evaluatie van de Wet BIG een aantal voornemens geuit, waarvan hieronder enkele interessante voornemens worden besproken.

Beroepenregulering

Op het gebied van de beroepenregulering heeft minister Schippers het volgende voorstel :

1.Wettelijke plicht tot vermelding van het BIG-nummer.
De BIG-registratie is bedoeld om patiënten inzicht te geven in de deskundigheid van de (geregistreerde) zorgverleners. Minister Schippers schrijft dat beroepsbeoefenaren wettelijk verplicht zouden moeten worden om hun BIG-nummer te vermelden. Die vermelding zou moeten bijdragen aan de transparantie in de zorg. De ‘vindbaarheid’ van de beroepsbeoefenaar wordt, als het aan de minister ligt, gemakkelijker gemaakt, waardoor het ook gemakkelijker is om na te gaan of iemand bijvoorbeeld terecht een beschermde titel voert en of er tuchtmaatregelen aan de desbetreffende beroepsbeoefenaar zijn opgelegd. Daarnaast zou het werkadres van de zorgverlener in het BIG-register moeten worden opgenomen.

2.Uitbreiding eisen herregistratie.
De verplichting tot herregistratie geldt voor alle, in artikel 3 van de Wet BIG genoemde, beroepen. Om in aanmerking te komen voor herregistratie geldt op dit moment slechts de eis van werkervaring (ook wel ‘vlieguren’ genoemd). Minister Schippers is voornemens de eis(en) voor herregistratie uit te breiden met een verplichte bij- en nascholing, die wordt afgesloten met een toets en verplichte deelname aan intercollegiale toetsing.

3.Voorbehouden handelingen.
Op grond van de Wet BIG zijn bepaalde risicovolle handelingen voorbehouden aan bevoegde beroepsgroepen (zie met name artikel 36 van de Wet BIG). Indien de Wet BIG op een restrictieve manier wordt uitgelegd, vallen niet alle ingrepen daaronder. De Wet BIG is namelijk, zo blijkt uit de wetsgeschiedenis, gericht op handelingen met een gezondheidskundig doel. Uit artikel 36 van de Wet BIG blijkt dat het geven van injecties moet worden beschouwd als een voorbehouden handeling, terwijl sommige cosmetische ingrepen, zoals (bijvoorbeeld) het injecteren van rimpelvuller, geen gezondheidskundig doel dienen. De Wet BIG is in dat laatste geval dus (strikt genomen) niet van toepassing. Volgens minister Schippers is dat niet de bedoeling geweest van de regeling en stelt zij om die reden voor om de voorbehouden handelingen uitsluitend nog door bevoegde zorgverleners te laten verrichten en onafhankelijk van het doel dat met de handeling wordt gediend.

Tuchtrecht

Op het gebied van het tuchtrecht doet minister Schippers de volgende voorstellen.

1.Griffierecht en mogelijkheid kostenveroordeling.
Een in te stellen griffierecht is bedoeld om potentiële klagers ervan te weerhouden om te snel een klacht in te dienen. Uit de evaluatie bleek namelijk dat tuchtcolleges te maken hebben met erg veel lichte klachten en dat het merendeel daarvan ongegrond wordt verklaard. Om het indienen van een klacht niet te ontmoedigen is het de bedoeling om het tuchtcollege de mogelijkheid te geven om in geval van een gehele of gedeeltelijke gegrondverklaring van de klacht de beklaagde te veroordelen in de kosten die de klager redelijkerwijs heeft moeten maken in verband met de behandeling van de klacht. Uit de beleidsreactie van minister Schippers blijkt dat men hiermee tevens wil proberen de mogelijke financiële drempel te verlagen voor klagers van zware klachten: met het vooruitzicht van een proceskostenveroordeling zou een zware klacht eerder worden doorgezet.

2.‘Beroepsverbod’.
Het zou voor de tuchtrechter mogelijk moeten worden om onder bepaalde omstandigheden een “algeheel beroepsverbod” voor de gezondheidszorg op te leggen. De aanleiding van dit voorstel zal vermoedelijk (mede) zijn gelegen in de voorbeelden die in de media zijn verschenen van ernstig disfunctionerende zorgverleners die nog steeds in de gezondheidszorg werkzaam zijn.

De voorgenomen wijzigingen in de Wet BIG nader beschouwd.

Zoals aangegeven is bovenstaande nog slechts een reactie van minister Schippers op de evaluatie van de Wet BIG en is het dus (nog) geen wetsvoorstel. Wellicht is dat maar goed ook, want niet alle voornemens lijken mij even zinvol of noodzakelijk. De BIG-informatie over mijn  huisarts had ik zo gevonden, maar ik kan mij wel voorstellen dat de verplichte vermelding van het werkadres kan bijdragen aan de vindbaarheid van de juiste dokter ‘de Jong’ (of een andere veel voorkomende achternaam).

De aanvullende opleidingseisen lijken mij wel noodzakelijk. Sommige van de hedendaagse technologische mogelijkheden werden in 1999 eenvoudigweg niet voorzien. Het ligt voor de hand dat de beroepsbeoefenaar in het belang van de patiënt op de hoogte blijft van de (nieuwste) ontwikkelingen in zijn vakgebied(en). Het lijkt erop dat men wenst aan te sluiten bij de (extra) voorwaarden waaronder herregistratie reeds plaatsvindt bij (bijvoorbeeld) gezondheidszorgpsychologen (zie het Besluit en de Beleidsregel Herregistratie van gezondheidszorgpsycholoog-specialisten).

De uitbreiding van de reikwijdte van de (in de Wet BIG genoemde) voorbehouden handelingen (zie artikel 36 van de Wet BIG) lijkt ook zinvol.

De in te voeren proceskostenveroordeling is op zich een leuk voornemen, maar ik zet er toch vraagtekens bij. Uit de beleidsreactie blijkt namelijk dat het gaat om de kosten die de klager “redelijkerwijs” heeft moeten maken in verband met de behandeling van de klacht. Maar is dit wel de juiste manier om een serieuze financiële drempel te verlagen? In het ambtenarenrecht heeft de bestuursrechter zich bijvoorbeeld te houden aan het Besluit proceskosten bestuursrecht. De proceskostenveroordeling wordt door het besluit gemaximeerd en het maximum komt in de meeste gevallen niet in de buurt van de werkelijk gemaakte kosten. In het civiele recht bestaat weliswaar geen maximering, maar tot nu toe zijn de uitspraken waarin een rechter alle kosten ten laste van de ‘verliezer’ brengt zowat op één hand te tellen. Het lijkt om voornoemde redenen weinig realistisch om te denken dat de BIG-geregistreerde (dan wel het ziekenhuis, dan wel de verzekeraar) wél de volledige kosten zou moeten vergoeden in geval van (gedeeltelijke) gegrondverklaring van de klacht.

Tot slot het plan om een algeheel beroepsverbod op te leggen aan de disfunctionerende zorgverlener. Als voorbeeld van een situatie waarin een dergelijk verbod gerechtvaardigd zou (kunnen) zijn, noemt minister Schippers een zedendelict. In een dergelijk geval zou “een beroepsbeoefenaar die niet geschikt is om zijn BIG-beroep uit te oefenen ook niet geschikt [zijn] om een ander beroep in de zorg uit te oefenen waarbij hij patiënten behandelt”. Voor zover mij bekend beschikken de tuchtcolleges in andere beroepsgroepen thans niet over een vergelijkbare mogelijkheid. Vanuit de onderbuik is een dergelijke mogelijkheid wellicht verdedigbaar, maar gaat het niet te ver als dit betekent dat de ernstig disfunctionerende arts zich volledig moet laten omscholen en dus geen kans meer op verbetering krijgt? En wat te denken van de beroepen in de zorg waar (relatief) weinig (direct) contact met patiënten bestaat, zoals een radioloog? Kan de gerenommeerde fysiotherapeut die een zedendelict heeft begaan geen apotheker meer worden? In beide functies worden weliswaar patiënten behandeld, maar de wijze waarop die behandeling plaatsvindt verschilt aanzienlijk (lichamelijk contact versus niet-lichamelijk contact). Zou de beschreven mogelijkheid worden vertaald naar de juridische dienstverlening, dan betekent dit dat één van Nederlands bekendste (voormalig) strafpleiters nooit meer voor zakelijke doeleinden een wetboek open zou kunnen slaan. Een zedendelict of overtreding van de regels is zonder meer ernstig, maar het is de vraag of het nodig is of dat met een algeheel beroepsverbod zou moeten worden bestraft.

Gezien de maatschappelijke discussie over het (dis)functioneren van zorgverleners zijn de plannen van de minister goed te begrijpen. Maar sommige onderdelen zullen nog eens goed doordacht moeten worden. De plannen zullen hoe dan ook aanleiding zijn voor verdere discussie over dit onderwerp, en dat is goed. Wij zullen de ontwikkelingen voor u bijhouden.

Tom Koomen