De hulp in de huishouding

De Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft op 15 februari 2017 een uitspraak gedaan in een zaak van een mij goed bekende, al wat oudere dame.

Deze dame had enige jaren geleden behoefte aan een hulp in de huishouding. Ook had zij een buurvrouw. Die buurvrouw had een hulp in de huishouding, een vriendelijke, uit Indonesië afkomstige meneer. De mij bekende dame vroeg haar buurvrouw hoe deze hulp beviel, en, nadat zij een enthousiast antwoord verkregen had, of buurvrouw er bezwaar tegen had dat zij hem vroeg ook bij haar wat werk te komen doen. Dat had buurvrouw niet. De hulp was desgevraagd bereid om de mij bekende dame van dienst te zijn, maar zei dat hij al veel projecten had, en vroeg of hij het samen met zijn vrouw mocht doen. Dat mocht natuurlijk, en tot ieders tevredenheid werd de woning van de mij bekende dame enige jaren één keer per week door de echtelieden schoongemaakt.

En toen verscheen er een arbeidsinspecteur van de Inspectie SZW. Die stelde vast dat de echtelieden de werkzaamheden hadden verricht zonder tewerkstellingsvergunning. En dat mag niet. In artikel 2 van de Wet arbeid vreemdelingen staat duidelijk dat het de werkgever verboden is om een buitenlandse werknemer zonder tewerkstellingsvergunning werkzaamheden te laten verrichten. Het is dus een verbod, gericht tot de werkgever.

Dat leidde ertoe dat de Minister van SZW de dame een boete oplegde van € 12.000,– (een dubbele boete, omdat het twee werknemers betrof). De Minister baseerde de berekening van die boetes op de Beleidsregel boeteoplegging Wav 2015. Daarin is neergelegd dat de boete voor het overtreden van artikel 2 voornoemd € 12.000,– bedraagt, dan wel € 6.000,– als de werkgever een natuurlijke persoon is.

Ik had nooit geweten dat die boete zo hoog was, en u vast ook niet. Die boetes waren een aantal jaren daarvoor fors verhoogd, met als motivering dat er nog altijd een groep hardnekkige werkgevers was voor wie het kennelijk nog steeds lonend was om buitenlanders zonder tewerkstellingsvergunning werkzaamheden te laten verrichten.

De dame maakte bezwaar, dat door de Minister ongegrond werd verklaard. Hangende haar beroep bij de Rechtbank deed de Afdeling op 7 oktober 2015 uitspraak in een ander geschil over overtreding van artikel 2 Wav. De Afdeling brak de staf over de verhoogde boetes, die te hoog werden geacht voor werkgevers die niet tot de groep hardnekkige werkgevers behoorden waarvoor de verhoging bedoeld was. Daarop wijzigde de Minister de beleidsregel, en bracht de boete terug tot € 8.000,– en € 4.000,– als de werkgever een natuurlijke persoon was.

Dit leidde ertoe dat de Rechtbank de door de Minister aan de mij bekende dame opgelegde boete verlaagde tot € 8.000,–.

Hangende het hoger beroep van de dame, die de boete nog steeds veel te hoog vond, werd de beleidsregel opnieuw aangepast. De Minister nam een waarschuwingsbevoegdheid op, waarvan hij gebruik ging maken als de vreemdeling rechtmatig in Nederland verbleef. En hij bracht het boetebedrag voor natuurlijke personen die als werkgever de wet overtraden verder terug, naar € 2.000,– per overtreding, als de werknemer als hulp in de huishouding werkte. Bij dat laatste bepaalde hij echter dat die € 2.000,– met 50% verhoogd werd, als de werknemer illegaal in Nederland verbleef.

En dat deden de echtelieden. De dame had daar geen idee van, maar zij had het ook niet gevraagd, laat staan geverifieerd. De Afdeling bepaalde de totale boete op basis van de opnieuw aangepaste beleidsregel op € 6.000,–. De dame had tegen de boete tal van argumenten laten aanvoeren, en het is voor de liefhebber wel leerrijk om te lezen hoe de Afdeling die met beleefde desinteresse passeert. Die liefhebber verwijs ik naar de uitspraak zelf.

Juridisch is er geen speld tussen de uitspraak te krijgen. De Wav verbiedt de werkgever nu eenmaal om een vreemdeling zonder tewerkstellingsvergunning werkzaamheden te laten verrichten, ook iemand met een werkster is werkgever, ook als er geen schriftelijke arbeidsovereenkomst bestaat, elke werkgever behoort een kopie van het identiteitsbewijs van zijn werknemer in zijn administratie te bewaren en ten slotte wordt elke Nederlander geacht de wet te kennen. Dat de dame geen seconde de intentie had gehad de wet te overtreden maakt niet uit, want opzet van de werkgever is voor het opleggen van een boete als deze niet vereist; nalatigheid is voldoende.

Toch begrijp ik de verbazing en verontwaardiging van de dame over de opgelegde boete wel. Ik ben – zij het in een zeer lang verleden – afgestudeerd jurist, en ik heb nadien altijd in juridische beroepen gewerkt. In het bestuursrecht, ook nog eens. En ik heb al die beleidsregels ten behoeve van dit stukje op moeten zoeken, en nee, ik bewaar in mijn administratie geen kopie van het identiteitsbewijs van mijn – overigens hoorbaar uit Koekange afkomstige – hulp in de huishouding.

Ik vind de regels van de Minister, ook na de laatste wijziging, draconisch voor gevallen als het onderhavige. Het verbod in artikel 2 van de Wet arbeid vreemdelingen is bedoeld voor malafide champignonkwekers en zo, die illegale vreemdelingen uitbuiten. Die mogen van mij hard aangepakt worden. Maar de aan de dame opgelegde boete kan ik niet anders dan met een kanon op een mug schieten noemen.

En verder strekke deze uitspraak als waarschuwing aan lezers die zonder dat zij het weten in dezelfde situatie als de dame verkeren.